Problemy zdrowia psychicznego w Polsce stają się coraz bardziej zauważalne. Statystyki pokazują, że co czwarta dorosła osoba w swoim życiu zmaga się z zaburzeniami psychicznymi. Najwyższy wskaźnik występowania tych trudności obserwuje się wśród młodzieży oraz osób w starszym wieku, szczególnie powyżej 65. roku życia. W odpowiedzi na rosnące problemy związane z psychiatrią, eksperci i lekarze postulują wprowadzenie nowego, nowoczesnego modelu opieki psychiatrycznej, który byłby oparty na podejściu środowiskowym. W ramach tego podejścia, które zakłada Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023–2030, chciano by osiągnąć wiele celów, w tym zmniejszenie stygmatyzacji i dyskryminacji osób cierpiących na zaburzenia psychiczne. Niestety realizacja tych ambitnych założeń napotyka na trudności, przede wszystkim związane z niewystarczającym finansowaniem.
Kiedy mówimy o zdrowiu psychicznym, musimy zrozumieć, jak ważne jest stworzenie systemu opieki, który będzie dostępny dla wszystkich bez względu na miejsce zamieszkania. W ramach można by zapewnić osobom z zaburzeniami psychicznymi różnorodne formy wsparcia, które nie tylko ułatwiłyby im życie codzienne, ale również pozwoliły na integrację w społeczeństwie. A jak komentuje dr Marek Balicki, członek Rady ds. Zdrowia Psychicznego przy Ministrze Zdrowia, „Środowiskowy model opieki psychiatrycznej jest kluczowy dla reformy obecnego systemu”.
Niestety, pilotażowy program w centrach zdrowia psychicznego (CZP), który rozpoczął się w 2018 roku, dobiega końca, a dotychczasowe rezultaty wskazują na konieczność systemowych zmian. Istnieje wiele rekomendacji, które mają na celu optymalne wdrożenie nowego modelu. Jednym z podstawowych założeń jest, aby centrum zdrowia psychicznego działało na określonym obszarze lokalnym, co ułatwiłoby dostęp do różnych form wsparcia. Wprowadzenie zmian w tym zakresie wymaga jednak czasu i zaangażowania ze strony decydentów.
Sytuacja zdrowia psychicznego w Polsce, jak pokazują badania, jest alarmująca. W ciągu ostatnich lat uwidoczniła się tendencja wzrostowa, w szczególności zaburzeń takich jak depresja i stany lękowe, które dotykają ogromnej części społeczeństwa. Z analizy przeprowadzonej przez międzynarodowe zespoły badawcze wynika, że objawy depresji występują u około 28% populacji. Co więcej, co czwarta osoba wykazuje symptomy typowe dla PTSD, a tendencje te są również widoczne w Polsce, gdzie wyniki badań EZOP II wykazały, że 26,5% dorosłych w swoim życiu zmagało się z problemami zdrowia psychicznego.
W szczególności niepokojąca sytuacja panuje wśród dzieci i młodzieży. Z danych wynika, że ponad pół miliona młodych osób boryka się z różnymi rodzajami zaburzeń psychicznych. Wskazuje to na pilną potrzebę wprowadzenia efektywnych działań mających na celu nie tylko zapewnienie fachowej pomocy, ale również edukację społeczeństwa na temat zdrowia psychicznego.
Z perspektywy rosnącej liczby osób z zaburzeniami psychicznymi kluczowymi są działania mające na celu poprawę dostępu do wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego. Zmiana podejścia do relacji społecznych z osobami z zaburzeniami oraz edukacja w tym zakresie są niezbędne do zniwelowania stygmatyzacji, która wciąż w Polsce utrudnia dostęp do pomocy. Zdaniem ekspertów, konieczne staje się również wprowadzenie nowoczesnego i dostępnego systemu opieki, który przekształci archaiczne modele szpitalne na bardziej humanitarne i skupione na pacjencie podejście środowiskowe.
W ramach reformy psychiatria miała się szczególnie skupić na dzieciach i młodzieży, a powstające placówki miały oferować skuteczne wsparcie. Jednak, jak zauważa specjalista w tej dziedzinie, wyzwania dotyczące reformy psychiatrii dorosłych pozostają nadal istotne. To wymaga znacznego wysiłku ze strony całego systemu ochrony zdrowia, aby zapewnić lepszą jakość usług.
Wobec powyższych wyzwań ważne jest, aby nie tylko zwiększyć nakłady finansowe na psychiatrię, ale także stworzyć nowy model opieki, który będzie odpowiadał na rosnące potrzeby społeczeństwa. Eksperci podkreślają, że dotychczasowej organizacji systemu brakuje, co powoduje, że kolejki do specjalistów wydłużają się do tygodni, a nawet miesięcy. Ostatecznie prowadzi to do konieczności korzystania z hospitalizacji w momencie, gdy problemy zdrowotne są już zaawansowane.
Dzięki reformom, które mają na celu zapewnienie dostępu do szybkiej pomocy psychologicznej, możliwe będzie lepsze dostosowanie świadomości społecznej na temat zaburzeń psychicznych. Celem powinno stać się nie tylko leczenie, ale również wsparcie i pomoc na poziomie lokalnym, co z kolei może przyczynić się do integracji pacjentów w normalne życie społeczne oraz zmniejszenia ich cierpienia.
Konieczność wprowadzenia reform w zakresie ochrony zdrowia psychicznego w Polsce staje się coraz bardziej widoczna. Bez odpowiednich działań, liczba osób cierpiących na zaburzenia psychiczne będzie ciągle rosła, a społeczeństwo będzie zmuszone stawić czoła kolejnym wyzwaniom. Zmiany te powinny być oparte na zrozumieniu, jakie narzędzia są potrzebne do zapewnienia jakości zdrowia psychicznego, a także na dobrze zaplanowanej strategii, która będzie się dostosowywać do aktualnych potrzeb.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
