Mobbing na uczelniach wyższych – problem, który należy rozwiązać
W obliczu alarmujących danych, które wskazują na występowanie mobbingu w środowisku akademickim, zjawisko to staje się tematem niezwykle istotnym. Z przeprowadzonych badań wynika, że aż 63,5 proc. pracowników uczelni oraz ponad 40 proc. studentów zetknęło się z tym niepokojącym zjawiskiem. Choć uchodzi się za bastion elitarnych idei i swobodnej wymiany myśli, uczelnie w Polsce nie są wolne od problemów, które mogą zakłócać działalność dydaktyczną oraz badawczą.
Wzrost świadomości na temat mobbingu
Niepokojące wyniki badań oraz publikacje medialne zmobilizowały środowisko akademickie do podjęcia zdecydowanych działań w celu przeciwdziałania mobbingowi. Projekty takie jak „Bezpieczna Uczelnia” mają na celu zredukowanie rozmiaru problemu i promowanie dobrych praktyk. Ostatnie kilka miesięcy pokazuje, że władze uczelni, ich pracownicy oraz studenci są zainteresowani wiedzą na ten temat i pragną aktywnie działać, aby poprawić atmosferę na uczelniach.
Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy, nie kryje swojego zaskoczenia wynikami badań, które wykazały, że mobbing w uczelnianym środowisku występuje na szerszą skalę niż w innych sektorach. Przykładowo, badania „Bezpieczeństwo Pracy w Polsce 2025” wskazują, że 15 proc. pracowników miało do czynienia z mobbingiem wielokrotnie, a kolejne 37 proc. doświadczyło go jednorazowo. Dane te potwierdzają, że problem jest poważny i wymaga natychmiastowych działań.
Kto jest narażony na mobbing w uczelniach?
Analiza badań, takich jak „Mapa mobbingu na uczelniach” Fundacji Science Watch, pokazuje, że w 2022 roku dwie trzecie społeczności akademickiej zetknęło się z mobbingiem. Najbardziej narażeni na niekorzystne zachowania są adiunkci oraz pracownicy niedydaktyczni, odpowiednio 23,4 proc. i 12,2 proc. Zauważalne są pewne wzorce w zachowaniach mobbingowych, które obejmują m.in. obmawianie, publiczną krytykę oraz kwestionowanie podejmowanych decyzji.
Co więcej, blisko połowa studentów przyznaje, że była świadkiem lub doświadczyła mobbingu czy dyskryminacji. Wiktoria Nowak, przedstawicielka studentów Uniwersytetu Warszawskiego, podkreśla, że muszą zostać podjęte skuteczne kroki, aby zwalczyć ten problem. Badanie Centrum Analiz Niezależnego Zrzeszenia Studentów z 2021 roku ujawnia, że 40 proc. studentów miało styczność z mobbingiem, a większość z nich nie zdecydowała się na zgłoszenie sytuacji obawiając się konsekwencji.
Obawy studentów i pracowników akademickich
Lęk przed niekorzystnymi konsekwencjami sprawia, że zarówno studenci, jak i młodzi pracownicy uczelni rzadko reagują na mobbing. W przypadku studentów, obawa, że zgłoszenie nieodpowiednich zachowań będzie miało negatywny wpływ na ich edukację, często paraliżuje ich działania. Jak zauważa Nowak, „studenci boją się inicjować rozmowy na ten temat, gdyż pozostają w hierarchii wynagrodzeń i władzy na najniższej pozycji.”
Młodsze pokolenia z pewnością dostrzegają negatywne zachowania, które mogą być uznawane za mobbing. Według prof. dr hab. Jacka Męciny z Uniwersytetu Warszawskiego, należy edukować młodzież nie tylko w zakresie ich praw, ale również dotyczących zachowań, które są społecznie nieakceptowalne. Przy Tobie, ważne jest, aby uczelnie były gotowe nie tylko do organizacji debat, ale też do skutecznego reagowania na sytuacje, które wymagają interwencji.
Działania uczelni na rzecz przeciwdziałania mobbingowi
Obserwując dynamiczne zmiany w polskim środowisku akademickim, można zauważyć, że uczelnie stają się coraz bardziej świadome konieczności działania na rzecz przeciwdziałania mobbingowi. Choć niektóre instytucje wciąż nie opracowały wewnętrznych procedur antymobbingowych, władze coraz częściej zdają sobie sprawę z tego, że konieczne jest wyznaczenie jasnych regulacji i osób odpowiedzialnych za ich wdrażanie.
Ostatnie inicjatywy, takie jak projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji”, zainaugurowany w czerwcu 2023 roku, mają na celu wsparcie uczelni w tworzeniu bezpiecznego środowiska pracy. Władze uczelni muszą przeanalizować sposoby, w jakie radzą sobie z problemem mobbingu, aby opracować skuteczne praktyki.
Znajomość procedur i umiejętność ich skutecznego wdrażania to kluczowe elementy w walce z tym zjawiskiem. Tworzone są nie tylko regulaminy działań antymobbingowych, ale także budowane są zaufanie poprzez wskazanie osób, do których można zwrócić się o pomoc w sytuacjach, kiedy ktoś poczuje się zagrożony.
Wnioski i kierunki działania
W obliczu rosnącej liczby przypadków mobbingu na uczelniach i wzrastającej świadomości w tej kwestii, konieczne są dalsze kroki, które pomogą w stworzeniu bezpiecznego środowiska naukowego. Wdrożenie procedur antymobbingowych, infolinii oraz psychologicznej opieki to działania, które powinny stać się standardem na uczelniach.
Z przeprowadzanych badań wynika, że coraz większa liczba instytucji zaczyna dostrzegać ten problem i podejmuje kroki w celu jego rozwiązania. Proces ten powinien być jednak systematyczny i pełen otwartości na nowe pomysły oraz sposoby eliminowania mobbingu.
Inicjatywy, takie jak programy edukacyjne w zakresie mobbingu, dyskryminacji oraz wszelkich niepożądanych zachowań, mogą przyczynić się do zmiany podejścia studentów i pracowników uczelni. Ostatecznie celem jest stworzenie pozytywnego środowiska, w którym każdy, niezależnie od roli, może czuć się bezpiecznie i komfortowo.
Edukacja na temat mobbingu staje się zatem jednym z priorytetów, które powinny być wdrożone na każdej uczelni. Współpraca z przedstawicielami studentów, organizacjami studenckimi i innymi podmiotami może przynieść wymierne korzyści i pomóc w tworzeniu środowiska wolnego od mobbingu i dyskryminacji. Tylko kompleksowe działania oraz dobra wola mogą zdziałać cuda w stawieniu czoła temu zjawisku i poprawić jakość życia w polskim środowisku akademickim.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
