Wyzwania prawne związane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji w ochronie własności intelektualnej
Sztuczna inteligencja (AI) odgrywa coraz większą rolę w różnych aspektach naszego życia, nie tylko w sferze technologii, ale także w kontekście ochrony własności intelektualnej. Choć regulacje prawne dotyczące AI zaczynają się rozwijać, wiele kwestii wciąż pozostaje nierozstrzygniętych, zwłaszcza w zakresie praw autorskich i wynagradzania twórców. W artykule tym przyjrzymy się wyzwaniom, przed którymi stoimy w kontekście prawnych aspektów związanych z AI oraz przyszłości regulacji, które mogą odpowiedzieć na te pytania.
1. Sztuczna inteligencja a prawa własności intelektualnej
Wydaje się, że przyszłość sztucznej inteligencji będzie w dużej mierze zdeterminowana przez to, jak prawo ochrony własności intelektualnej będzie odnosić się do aspektów związanych z AI. Jak podkreśla Paweł Kurcman, rzecznik patentowy i prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych, istnieje potrzeba uregulowania kwestii dotyczących autorstwa utworów stworzonych za pomocą AI oraz wyznaczenia granic prawnych dotyczących wynagradzania twórców. Zasadniczym pytaniem, które się pojawia, jest: kto jest rzeczywistym autorem dzieł wytworzonych przez algorytmy i jakie mają prawa osoby, których utwory zostały wykorzystane do trenowania AI?
Obecny stan prawny w Polsce i w Europie nie precyzuje tych zagadnień, co prowadzi do niepewności i trudności w stosowaniu istniejących regulacji. Ten brak jasności może być problematyczny nie tylko dla twórców, ale także dla firm korzystających ze sztucznej inteligencji.
2. Problemy z interpretacją prawa autorskiego
Jak wynika z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze podlega ochronie prawnej. Jednak w przypadku dzieł stworzonych przez AI sytuacja nie jest taka jednoznaczna. Dzieła te mogą nie spełniać kryteriów uznania za utwory w rozumieniu prawa autorskiego, co rodzi nowe wyzwania.
Z perspektywy twórcy naturalnego staje się istotne zrozumienie, jak jego prace zostają wykorzystane przez AI oraz jakie ewentualne wynagrodzenie mu się należy. W związku z tym pojawiają się pytania dotyczące tego, w jakim zakresie prace twórcze przyczyniają się do efektu końcowego generowanego przez AI. W przypadku sporów dotyczących praw autorskich na pewno konieczne będzie opracowanie nowego podejścia do zagadnienia autorstwa utworów generowanych przez maszyny.
3. Koszty uzyskania przychodu i wyzwania podatkowe
Osoby korzystające z AI mogą również napotykać na wyzwania związane z regulacjami podatkowymi, które obowiązują w przypadku uzyskiwania przychodu z tytułu praw autorskich. Koszty uzyskania niektórych przychodów są bowiem określane na poziomie 50% osiągniętego przychodu. W kontekście wyników generowanych przez AI, niezbędne będzie zdefiniowanie, kto jest rzeczywistym „twórcą” i jaki wkład miał w powstanie utworu.
Kwestie te mają kluczowe znaczenie, szczególnie w obliczu dynamicznego rozwoju technologii AI. Krążące wokół nich wątpliwości mogą prowadzić do sporów prawnych, które w przyszłości będą kształtować obraz regulacji prawnych w dziedzinie wykorzystania sztucznej inteligencji.
4. AI Act i nowe regulacje
Unijny AI Act to pierwszy krok w kierunku uregulowania kwestii związanych z AI na poziomie europejskim. Dzięki temu aktowi, niektóre aspekty korzystania z AI będą musiały być jasne i przejrzyste, na przykład obowiązek ujawnienia, że dany utwór powstał przy użyciu AI. Takie regulacje są niezbędne, szczególnie w przypadku mediów wizualnych, gdzie informacja o wykorzystaniu technologii AI może być kluczowa.
Podkreślając potrzebę oznaczania utworów stworzonych przez AI, eksperci zwracają uwagę na konieczność szacowania wynagrodzenia dla twórców, których prace były wykorzystywane w procesie treningu algorytmów. Wspomniana sytuacja stawia twórców przed nowymi wyzwaniami, szczególnie w kontekście przychodów, które mogą być zdobywane na podstawie twórczości.
5. Poufność w kontekście sztucznej inteligencji
Kolejny obszar, który wymaga uwagi, to poufność informacji wprowadzanych do systemów AI. W świetle rosnącej liczby incydentów naruszenia prywatności, temat ten staje się coraz bardziej aktualny. Osoby produkujące dane, które trafiają do systemów AI, muszą być świadome, że mogą one zawierać informacje poufne, co może prowadzić do poważnych konsekwencji. Ujawnienie istoty innowacji do publicznej wiadomości może skutkować utratą nowości patentowej danego rozwiązania.
Potrzebna jest zatem szczególna ostrożność przy manipulowaniu danymi, które trafiają do sztucznej inteligencji, zwłaszcza w kontekście wytwarzania innowacyjnych produktów i usług. Muszą być opracowane odpowiednie procedury, które zabezpieczą dane oraz zapewnią ich poufność, zwłaszcza w kontekście zamkniętych systemów, gdzie tylko wyselekcjonowane osoby mają do nich dostęp.
6. Przyszłość regulacji w obszarze sztucznej inteligencji
Choć wiele z powyższych kwestii jest jeszcze w fazie rozwoju, jedno jest pewne: przyszłość regulacji dotyczących sztucznej inteligencji wymaga pilnej analizy i dostosowania. Warto wspierać rozwój stanowisk prawnych, które będą w stanie skutecznie odpowiedzieć na wyzwania związane z AI. Współpraca międzynarodowa, z uwzględnieniem doświadczeń krajów takich jak Stany Zjednoczone, może okazać się kluczowa dla stworzenia efektywnego systemu prawnego.
W miarę jak technologia będzie się rozwijać, równie szybko muszą ewoluować regulacje, aby zaspokoić potrzeby twórców oraz chronić ich prawa. Ostatecznie kwestia ta dotyczy nie tylko ochrony praw twórczych, ale także przyszłości innowacji i kreatywności w erze sztucznej inteligencji.
Podsumowanie
Sztuczna inteligencja wprowadza liczne zmiany w obszarze prawa własności intelektualnej, stawiając przed nami wiele pytań. Kluczowe jest opracowanie odpowiednich regulacji, które będą odpowiadały na wyzwania związane z autorstwem, wynagradzaniem oraz ochroną danych. Ścisła współpraca ekspertów z różnych dziedzin może przyczynić się do budowy spójnego i efektywnego systemu, który wspiera innowacje, jednocześnie chroniąc prawa twórców. Pojawianie się nowych regulacji, takich jak unijny AI Act, staje się nie tylko aktualne, ale i niezwykle istotne w kontekście przyszłości korzystania z technologii AI.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
