Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w Europie Środkowo-Wschodniej: Klucz do zrównoważonego rozwoju gospodarek
Transformacja energetyczna w Europie Środkowo-Wschodniej nieprzerwanie wzbudza zainteresowanie zarówno naukowców, jak i decydentów. Z danych zawartych w raporcie opublikowanym przez Szkołę Główną Handlową oraz Forum Ekonomiczne wynika, że zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) ma znaczący wpływ na wzrost PKB w kraju, zwłaszcza w kontekście gospodarek regionu. Kluczowe znaczenie ma jednak nie tylko sama zmiana, ale także jej tempo. Region ten charakteryzuje się silnym zróżnicowaniem struktury miksu energetycznego, gdzie wciąż dominują paliwa kopalne, a w szczególności Polska wykazuje największe uzależnienie od nich.
Doktor Tomasz P. Wiśniewski, kierownik Zakładu Unii Europejskiej w SGH w Warszawie, zaznacza, że transformacja energetyczna, choć pożądana, wymaga odpowiedniego tempa. Zmiany powinny być wprowadzane krok po kroku, aby nie doprowadzić do destabilizacji gospodarki. Przeprowadzona analiza demonstruje, że w krajach Europy Środkowo-Wschodniej udział paliw kopalnych w miksie energetycznym przekracza 70%, a w niektórych krajach, jak Polska, sięga aż 88%.
Przeciwdziałanie uzależnieniu od paliw kopalnych
Warto zauważyć, że zmiana w kierunku OZE nie jest jedynie zadaniem politycznym, ale także ekonomicznym. Eksperci SGH dostrzegają, że istnieje dwukierunkowa zależność między wzrostem gospodarczym a inwestycjami w OZE. Wyższy poziom rozwoju gospodarczego sprzyja bowiem większym inwestycjom w odnawialne źródła energii, co w efekcie prowadzi do dalszego wzrostu gospodarczego. Kiedy weźmiemy pod uwagę dane z ostatnich dwóch dekad, udział OZE w Polsce wzrósł z zaledwie 0,8% w 2001 roku do 12,2% w 2023 roku. To wskazuje na pozytywny trend, aczkolwiek wciąż odstajemy od średniej w regionie.
Dynamika wzrostu, jeśli spojrzeć na procentowy przyrost OZE, jest najbardziej zauważalna w takich krajach jak Litwa, Estonia czy Bułgaria, gdzie przyrosty o 16,4 pp, 15,4 pp oraz 12,9 pp świadczą o sukcesach w transformacji energetycznej. Polska, mimo że może pochwalić się jednym z najwyższych przyrostów w regionie, ma wciąż sporo do nadrobienia.(1)
Dr Wiśniewski podkreśla, że Polsce jako państwu z najbardziej węglowym profilem energetycznym w Europie Środkowo-Wschodniej walka z uzależnieniem od paliw kopalnych musi być starannie zaplanowana i dostosowana do warunków krajowych. Proces ten nie powinien odbywać się w sposób szokowy, co mogłoby mieć katastrofalne skutki dla stabilności ekonomicznej i społecznej.
Współpraca z Unią Europejską
Transformacja energetyczna w Polsce także musi być zgodna z ramami wyznaczonymi przez politykę klimatyczną Unii Europejskiej. W tym kontekście ważne jest, aby zasady działania były zgodne z długoterminową wizją, a nie krótkoterminowymi celami. Kluczową rekomendacją dla polskiego rządu jest zatem projektowanie ścieżki transformacji w taki sposób, aby była ona kompatybilna z unijnymi regulacjami, ale także odpowiadała rzeczywistości polskiej gospodarki i potrzebom społeczeństwa.
Ekspert SGH zwraca uwagę na konieczność zrozumienia, że zmiany w energetyce to nie tylko kwestia ekologiczna, lecz także ogromne wyzwanie dla systemu elektroenergetycznego. Dlatego każde państwo powinno wypracować własną strategię. Takie podejście pozwoli na uniknięcie pułapek związanych z zbyt szybkim wprowadzeniem OZE, które mogą prowadzić do zakłóceń w dostawach energii i wywołania społecznego niezadowolenia.
Przykład innych krajów
Analizując doświadczenia krajów, które z sukcesem przeszły transformację energetyczną, można zauważyć, że kluczowym czynnikiem było zaangażowanie społeczności lokalnych oraz wszystkich sektorów gospodarki. W państwach takich jak Niemcy czy Dania, intensywne inwestycje w OZE pozwoliły na zwiększenie suwerenności energetycznej oraz zredukowanie emisyjności. Wzór do naśladowania z tych krajów powinien skłonić Polskę do podjęcia działań na rzecz zwiększenia udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym poprzez aktywne angażowanie obywateli w programy prosumenckie, które umożliwią im produkcję energii z własnych zasobów.
Zielona transformacja jako wyzwanie i szansa
Realizacja strategii transformacji energetycznej wiąże się także z szeregiem wyzwań. Oprócz odpowiedniej infrastruktury, istotną rolę odgrywają czynniki społeczne i edukacyjne. Zrozumienie potrzeby zmiany swojego podejścia do energii przez społeczeństwo, a także związanych z tym korzyści, jest kluczowym elementem w realizacji tej wizji. Wszyscy interesariusze, w tym rząd, samorządy oraz organizacje pozarządowe, muszą współpracować i dzielić się wiedzą, aby zbudować spójną oraz zrównoważoną politykę energetyczną.
Wolność wyboru i inwestycji w OZE
Zasadniczym elementem transformacji jest również zapewnienie różnorodności źródeł energii. Polacy muszą mieć wolność wyboru, jeśli chodzi o wybór dostawcy energii oraz inwestycje w OZE. Z tego powodu wprowadzenie ułatwień dla osób pragnących zainwestować w panele słoneczne czy inne technologie odnawialne jest kluczowe. Dzięki temu możliwe będzie nie tylko zwiększenie udziału OZE w miksie, ale również przyczynienie się do zmniejszenia rachunków za energię w gospodarstwach domowych, co będzie miało pozytywny wpływ na codzienne życie obywateli.
Podsumowując, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w gospodarkach Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polsce, jest procesem wieloaspektowym. Kluczem do sukcesu jest dobra współpraca pomiędzy rządem, sektorami gospodarki, a także społeczeństwem. Przemyślane podejście do tempa transformacji, zgodność z politykami unijnymi oraz edukacja obywateli to fundamenty, na których powinien opierać się rozwój strategii energetycznej w regionie. Warto pamiętać, że każdy kraj ma swoją unikalną ścieżkę transformacji, a wyznaczenie odpowiedniej drogi to z pewnością jedno z największych wyzwań współczesności.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
