Alkohol i nikotyna w życiu młodzieży: wyzwania i konieczność zmian w profilaktyce uzależnień
Wzrost spożycia alkoholu wśród młodzieży, a także rosnąca popularność e-papierosów, stały się poważnym problemem zdrowotnym, którym powinniśmy się zająć. Najnowsze badania, takie jak te przeprowadzone w ramach projektu ESPAD w 2024 roku, pokazują, że prawie 75% uczniów w wieku 15–16 lat w Polsce miało kontakt z alkoholem. To zjawisko nie tylko wpłynęło na ich zdrowie, ale także rzuciło wyzwanie systemowi edukacji zdrowotnej oraz podejściu do profilaktyki uzależnień. Edukacja w tej dziedzinie jest kluczem do zmiany, a potrzeba działań kompleksowych jest bardziej niż oczywista.
W ciągu ostatnich dwóch dekad w Polsce obserwujemy znaczny spadek liczby nastolatków palących papierosy. Mimo to, coraz więcej młodych osób decyduje się na e-papierosy – w badaniu, w którym brali udział uczniowie w wieku 17–18 lat, aż 69,5% zadeklarowało, że miało z nimi do czynienia. Eksperci wskazują na to, że sytuacja ta wymaga nie tylko zmiany przepisów prawnych, które są obecnie niewystarczające, ale także wdrożenia skutecznych programów edukacyjnych, które potrafią dotrzeć do młodzieży i uświadomić im konsekwencje używania substancji psychoaktywnych.
Młodzież w Polsce musi zmagać się z różnorodnymi naciskami społecznymi oraz rozprzestrzenionym w kulturze obrazem alkoholu jako czegoś, co jest akceptowalne, a wręcz pożądane. Janusz Sierosławski z Pracowni Badań i Inicjatyw Społecznych zauważył, że młodzież nie tylko ma dostęp do alkoholu, ale również do nikotyny, a nowe wyroby tytoniowe, takie jak e-papierosy, są postrzegane jako mniej szkodliwe, co jednak nie jest zgodne z rzeczywistością.
Badanie ESPAD dostarcza istotnych informacji na temat aktualnych trendów w używaniu substancji psychoaktywnych przez młodzież. Wyniki pokazują, że zarówno dziewczęta, jak i chłopcy w równym stopniu sięgają po alkohol, co może sugerować potrzebę stawienia czoła temu zjawisku w sposób bardziej zorganizowany. Niestety, chociaż spadł odsetek uczniów sięgających po tradycyjne papierosy, wzrost popularności e-papierosów budzi niepokój. W 2024 roku 56,7% uczniów w wieku 15–16 lat przyznało się do korzystania z e-papierosów.
Kolejnym aspektem, na który zwracają uwagę eksperci, jest zjawisko substytucji, polegające na tym, że młodzież zastępuje jeden rodzaj substancji innym. Obawy dotyczące zdrowia związane z paleniem tytoniu prowadzą do spadku jego popularności, tymczasem nowe wyroby nikotynowe, chociaż postrzegane jako mniej niebezpieczne, wciąż niosą ze sobą poważne ryzyko. Kluczowym elementem w walce z tym zjawiskiem jest nie tylko restrykcyjne prawo, ale przede wszystkim edukacja w zakresie zdrowia.
Aktualna sytuacja prawna dotycząca sprzedaży e-papierosów i wyrobów alkoholowych młodzieży jest niewystarczająca. W Polsce, mimo że te substancje są zabronione dla osób niepełnoletnich, egzekwowanie tych przepisów pozostawia wiele do życzenia. Współcześnie, aż 44,2% młodzieży w przedziale wiekowym 15-16 lat uważa, że dostęp do piwa jest bardzo łatwy. Konieczne jest wprowadzenie zmian w prawie oraz ich skuteczna egzekucja, aby ograniczyć dostępność tych produktów dla młodzieży.
Na drodze do skutecznej profilaktyki uzależnień wyróżniają się dwa główne obszary działania: legislacja oraz edukacja zdrowotna. Oprócz wprowadzenia surowszych przepisów, ważne jest, aby system edukacji uwzględniał kwestie zdrowotne w sposób kompleksowy. Ekspert wskazuje na potrzebę wzmocnienia kompetencji Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, które powinno zająć się nie tylko narkotykami i alkoholem, lecz również krytycznymi sprawami związanymi z nikotyną.
Ważnym elementem walki z uzależnieniami jest także profilaktyka uniwersalna, która ma na celu budowanie odporności młodzieży na różnorodne zagrożenia. Tego rodzaju działania mają na celu zapobieganie uzależnieniom, a także wzmocnienie zdolności młodych ludzi do przeciwstawiania się zachowaniom ryzykownym, takim jak sięganie po substancje psychoaktywne. Programy te powinny obejmować różne formy wsparcia i strategii, które skutecznie dotrą do młodzieży, stosując zarówno metody edukacyjne, jak i terapeutyczne.
Wnioski płynące z ostatnich badań wskazują, że kompleksowe podejście do leczenia i edukacji jest nie tylko pożądane, ale wręcz niezbędne. Nie możemy ignorować faktu, że różne uzależnienia często występują jednocześnie, a ich współpraca z innymi chorobami uzależnieniowymi prowadzi do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Konieczne jest, aby działania w tej dziedzinie były koordynowane i oparte na dobrze przemyślanej strategii zdrowotnej.
Podsumowując, walka z uzależnieniami wśród młodzieży wymaga wieloaspektowego podejścia, które łączy w sobie zmiany w prawie, akcje edukacyjne oraz kompleksowe leczenie. Tylko w taki sposób możemy zadbać o przyszłość naszych młodych ludzi i zapewnić im zdrowe i wolne od uzależnień życie. Wyzwania są duże, jednak w naszej mocy leży ich przezwyciężenie. Edukacja, zmiany legislacyjne, a także szeroko pojęta profilaktyka, to klucz do sukcesu w tej trudnej walce.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
