Wzrost odpadów tekstylnych w Polsce – nowe wyzwania i możliwości
Od początku 2023 roku zauważalny jest znaczący wzrost ilości odpadów tekstylnych oddawanych do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK). W niektórych gminach podwarszawskich liczba ta wzrosła aż trzy- lub czterokrotnie, co potwierdza Izba Branży Komunalnej. Zmiany te są efektem nowych przepisów, które nakładają na gminy obowiązek selektywnego zbierania tekstyliów, stawiając przed społeczeństwem nowe wyzwania, takie jak dostępność do punktów. Ministerstwo Środowiska zapowiada, że w najbliższym czasie planowane są zmiany, które mają na celu poprawienie sytuacji.
Globalny problem odpadów tekstylnych
Z danych Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że globalna produkcja włókien tekstylnych w ciągu ostatnich dwóch dekad prawie się podwoiła – według statystyk w roku 2000 wynosiła ona 58 milionów ton, a w roku 2020 już 109 milionów ton. Przewiduje się, że do roku 2030 wzrośnie do 145 milionów ton. Równocześnie przeciętny Europejczyk co roku kupuje około 26 kg ubrań, a jednocześnie wyrzuca niemal 11 kg tekstyliów. W 2019 roku tylko w Europie wygenerowano 5,2 miliona ton odpadów odzieżowych i obuwniczych.
Zmiany w polskim systemie zbiórki tekstyliów
Przed wprowadzeniem nowych przepisów w styczniu 2023 roku, aż 78% pokonsumenckich odpadów włókienniczych nie było efektywnie zbieranych selektywnie. W większości przypadków kończyły one na wysypiskach. Z nowymi regulacjami, gminy zobowiązane są do zapewnienia selektywnego zbierania tekstyliów, co oznacza, że muszą być one wyrzucane oddzielnie, a nie jako odpad zmieszany. To znacząco zmienia sposób, w jaki mieszkańcy zarządzają swoimi odpadami tekstylnymi.
Efekty nowych regulacji
„Obserwujemy skokowy wzrost ilości odpadów tekstylnych w PSZOK-ach,” mówi Karol Wójcik, przewodniczący Rady Programowej w Izbie Branży Komunalnej. Z danych wynika, że w niektórych gminach liczba zbieranych odpadów tekstylnych wzrosła z 1,5-2 ton rocznie do 7-8 ton. Selektywna zbiórka obejmuje szeroki wachlarz produktów, w tym zużytą odzież, obuwie, pościel, a także różnego rodzaju akcesoria.
Zasady postępowania z odpadami
Zgodnie z artykułem 17 ustawy o odpadach, kluczowe jest zapobieganie ich powstawaniu, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, a w ostateczności unieszkodliwienie. Wójcik podkreśla, jak ważne jest, aby mieszkańcy pamiętali, że nie wszystkie odpady nadają się do ponownego użycia. Często tekstylia, które trafiają do punktów, mogą być prawidłowo wykorzystane, a ich jakość powinna być monitorowana.
Wyzwania i ograniczenia
Z końcem lipca 2023 roku Polski Czerwony Krzyż poinformował o problemach związanych z ograniczeniem swojej działalności zbiórki odzieży używanej. Ograniczenia spowodowane są nowymi przepisami, które wprowadziły większe wymagania dotyczące klasyfikacji tekstyliów. Operatorzy zauważyli, że zmiany te wpłynęły nie tylko na jakość zbieranej odzieży, ale także na wzrost kosztów jej utylizacji. Dlatego kluczowe dla społeczności lokalnych staje się znalezienie punktów zbiórki.
Poszukiwanie lokalnych punktów
Jednym z największych wyzwań dla mieszkańców jest często trudność w znalezieniu PSZOK-u. Wiele osób nie jest świadomych, gdzie w ich gminie znajdują się takie miejsca. Wójcik wskazuje na potrzebę wdrożenia zbiórki door-to-door, co mogłoby zmniejszyć pokusę wyrzucania tekstyliów do odpadów zmieszanych. Kluczowe jest, aby mieszkańcy oddawali swoje odpady odpowiednio, co nie tylko sprzyja ochronie środowiska, ale również pozwala na efektywną ich obróbkę.
Stan obecny i przyszłość PSZOK-ów
Według sprawozdania marszałków województw na 2022 rok, w Polsce funkcjonowało 2127 PSZOK-ów. Najwięcej z nich znajduje się w województwie mazowieckim oraz lubelskim, podczas gdy w podlaskim liczba ta jest znacząco mniejsza. Średnio na jeden PSZOK przypada 17 tysięcy mieszkańców, co może stanowić barierę w dostępie do usług.
Nowe inicjatywy
Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad nowelizacją ustawy, która ma na celu skuteczniejsze gospodarowanie odpadami. W planach jest wprowadzenie wymogu minimalnej liczby PSZOK-ów w zależności od liczby mieszkańców oraz odległości od punktów. MKiŚ zaleca także wprowadzenie nowych inicjatyw, takich jak dodatkowe kontenery na tekstylia w miejscach publicznych czy mobilne zbiórki.
Przyszłość recyklingu tekstyliów w Polsce
Rynek recyklingu tekstyliów w Polsce dopiero się rozwija. Z biznesowego punktu widzenia, zainteresowanie recyklingiem odzieży jest wciąż minimalne, ale zmiany w prawodawstwie mogą stworzyć nowe możliwości dla przedsiębiorców. W chwili obecnej większość odpadów trafia do odzysku energetycznego, co jest lepszą alternatywą niż ich wywóz na wysypiska, jednak ostatecznym celem powinien być efektywny recykling.
Wyzwania przed recyklingiem
Ministerstwo podkreśla, że proces recyklingu tekstyliów wciąż staje przed różnymi wyzwaniami. Kluczowym problemem jest różnorodność materiałów, z których produkowane są ubrania. Różne materiały wymagają zindywidualizowanych procesów przetwarzania, co sprawia, że recykling staje się skomplikowany, a jego efektywność często pozostawia wiele do życzenia.
Podsumowanie
W obliczu wzrastającej ilości odpadów tekstylnych, które trafiają do PSZOK-ów, Polacy stają przed nowymi wyzwaniami w zarządzaniu tegorocznymi zmianami przepisów. Kluczowe staje się zwiększenie dostępności punktów zbiórki i promowanie efektywnego recyklingu, tak aby przeciwdziałać problemom związanym z zanieczyszczeniem i marnowaniem zasobów naturalnych. Edukacja mieszkańców o efektach ich działań i kontynuowanie pracy nad udoskonaleniem systemu zarządzania odpadami będą miały kluczowe znaczenie dla przyszłości środowiska w Polsce.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
