Wpływ rosyjskiej agresji na ukraiński sektor kultury: Potrzeba wsparcia Europy
Rosyjska agresja na Ukrainę w ciągu ostatnich lat miała katastrofalny wpływ na różne aspekty życia codziennego, w tym na kulturę. Zniszczenie historycznych budowli, obiektów sakralnych oraz innych instytucji kulturalnych to tylko kilka z tragicznych skutków tej wojny. W obliczu tych wydarzeń ukraiński sektor kultury znalazł się w wyjątkowo trudnej sytuacji, z dramatycznym ograniczeniem możliwości finansowania, wstrzymaniem wielu projektów artystycznych oraz zamknięciem instytucji kulturalnych. W tym kontekście kluczowe staje się wsparcie ze strony Europy, które może umożliwić przetrwanie i rozwój ukraińskim artystom oraz instytucjom.
Najbardziej dotkniętym aspektem wojny jest zniszczenie obiektów miasta. Od 24 lutego 2022 roku do końca lutego 2025 roku, UNESCO zarejestrowało 485 zniszczonych obiektów kulturowych, w tym 149 obiektów sakralnych oraz 249 budynków o znaczeniu historycznym lub artystycznym. Ważnym jest, aby zrozumieć, że te straty to nie tylko utrata infrastruktury, ale również wyniszczanie dziedzictwa narodowego, które budowane było przez pokolenia. Z tego powodu instytucje kulturalne w Ukrainie oraz ich pracownicy pilnie potrzebują wsparcia finansowego oraz zasobów, aby nie tylko przetrwać, ale również móc działać.
W kontekście przerwania wsparcia ze strony Stanów Zjednoczonych, kluczowe staje się zaangażowanie Europy. Jak podkreśla Yaryna Grusha, ukraińska pisarka i tłumaczka, niezależni dziennikarze oraz artyści w Ukrainie stają przed ogromnymi wyzwaniami, a ich projekty często nie mogą się realizować w obliczu braku funduszy. Przykładem powyższej sytuacji jest działalność organizacji PEN Ukraine, która aktualnie poszukuje wsparcia finansowego dla projektu mającego na celu dostarczenie książek do bibliotek na terenach okupowanych.
Programy takie jak „Kreatywna Europa” oraz „Erasmus+” stają się niezwykle ważnymi narzędziami dla ukraińskiego sektora kultury. W odpowiedzi na potrzeby lokalnych artystów, różne organizacje europejskie podjęły działania na rzecz przywrócenia i wsparcia kulturalnego, oferując zarówno programy wsparcia finansowego, jak i możliwości współpracy między ukraińskimi a europejskimi twórcami. Fundacja Izolyatsia, we współpracy z innymi europejskimi instytucjami, uruchomiła program ZMINA: Rebuilding. Program ten, o wartości 1,4 mln euro, skierowany jest na wsparcie lokalnych artystów, którzy w trudnych warunkach wojennych próbują kontynuować swoją pracę.
Dzięki takim inicjatywom jak „Kultura pomaga”, Europejska Unia nie tylko reaguje na kryzys krajowy, ale również przyczynia się do integracji uchodźców kulturowych z lokalnymi społecznościami. Projekty, które łączą artystów z Ukrainy i Europy, mają na celu nie tylko tworzenie nowej kultury w zmienionej rzeczywistości, ale także umożliwienie wymiany doświadczeń i idei, które mogą wzbogacić zarówno ukrainistykę, jak i kulturę europejską.
W roku 2025, w Parlamencie Europejskim w Strasburgu miała miejsce ceremonia otwarcia Czytelni im. Wiktorii Ameliny, ukraińskiej pisarki, która zginęła podczas ataku, co jest symbolicznym gestem na rzecz wsparcia kultury ukraińskiej. Obiekt ten wnosi ważny element do współczesnej debaty na temat roli kultury w społeczeństwie oraz ukazuje, jak istotne jest wspieranie głosów z terenów dotkniętych wojną. Ta przestrzeń kolekcjonuje nie tylko pamięć o zmarłej pisarce, ale także stanowi dowód na to, jak niezwykle ważne jest, aby pamiętać o ofiarach i zachować ich dziedzictwo kulturowe.
Wiktoria Amelina w swoich pracach podejmowała ważne tematy dotyczące ukraińskiej tożsamości oraz zbrodni wojennych. Jej ostatni projekt, „Looking at Women, Looking at War”, miał na celu zarejestrowanie doświadczeń ukraińskich kobiet w czasie wojny. Pomimo tragicznej śmierci, jej prace kontynuują inspirowanie kolejnych pokoleń i przypominają o wartościach, za które walczy i które są nieodłącznym elementem hanzeatu.
Warto podkreślić, że europejskie instytucje, poprzez taką działalność jak otwarcie przestrzeni imienia Ameliny, pokazują, że troska o kulturę oraz wsparcie dla uchodźców jest niezwykle istotną domeną naszej współczesności. Ukraińcy, zachowując odwagę i determinację, nie tylko bronią swojej suwerenności, ale także kulturowe dziedzictwo, które stanowi fundament wspólnej europejskiej tożsamości.
Nie możemy zapominać, że pomoc w odbudowie i wsparciu ukraińskiego sektora kultury to również wkład w umacnianie wartości demokratycznych oraz praw człowieka, które są bliskie każdemu mieszkańcowi Europy. Wspierając kulturę, wspieramy nie tylko twórczość, ale przede wszystkim wolność słowa, myśli oraz działalność artystyczną, które są kluczowe dla funkcjonowania społeczeństw demokratycznych. Zachowanie dziedzictwa kulturowego w obliczu zniszczeń staje się więc czymś więcej niż tylko kwestią lokalną; jest to zadanie dla całej wspólnoty europejskiej.
Podsumowując, obecna sytuacja kulturowa w Ukrainie wymaga natychmiastowego wsparcia ze strony Europy, które może pomóc w odbudowie nie tylko infrastruktury kulturowej, ale również socjologicznych więzi społecznych, które wojna zniszczyła. Naszą misją powinno być nie tylko rozmawianie o pomocy, ale również aktywne udzielanie wsparcia, które umożliwi Ukrainie przetrwanie kryzysu oraz wyjście z niego jako mocniejsza i bardziej zintegrowana część Europy. Walka o kulturę Ukrainy jest walką o jej tożsamość, a wspólne działanie na rzecz ukraińskich artystów dają nadzieję na odrodzenie i rozwój w przyszłości.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
