Termin ETS2: Wyzwolenie od kopalnych źródeł energii w Polsce
W 2027 roku w Polsce wejdzie w życie nowy system ETS2, który nałoży podatek na paliwa kopalne, wykorzystywane zarówno do ogrzewania budynków, jak i w transporcie. Skutki tego działania będą odczuwalne głównie przez dostawców, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa. Mimo to, według raportu WiseEuropa, potencjalny wpływ nowego systemu na sektor MŚP w Polsce nie musi być tak dramatyczny, jak można by przypuszczać. Konieczne jest jednak podjęcie stosownych działań, które wspierałyby przedsiębiorców w przystosowaniu się do wymogów niskoemisyjnych, unikając jednocześnie podwójnej kompensacji.
Emisje CO2 w sektorze transportu i budownictwa
Sektor transportu i budownictwa odpowiada za ponad 40 proc. emisji gazów cieplarnianych w całej Unii Europejskiej. Dzięki nowemu systemowi handlu emisjami ETS2, który objęcie m.in. benzynę, olej napędowy oraz paliwa grzewcze, można spodziewać się wpływów na poziomie około 300 miliardów euro w latach 2026–2032, jak wskazuje analiza organizacji Transport & Environment. Istotnym celem tego podatku jest przyspieszenie transformacji energetycznej oraz odejście od paliw kopalnych. Przedsiębiorstwa będą zobowiązane do corocznego pozyskiwania uprawnień na każdą tonę CO2, którą emitują, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”.
Zasady funkcjonowania ETS2
W odróżnieniu od dotychczasowego systemu ETS, w ETS2 obowiązek zakupu odpowiednich uprawnień do emisji spoczywa na dostawcach i dystrybutorach, a nie bezpośrednio na emitentach, takich jak gospodarstwa domowe czy wspólnoty. Ta zmiana ma na celu ograniczenie obciążeń administracyjnych dla obywateli przy jednoczesnym wprowadzeniu systemu, który zwiększy koszty korzystania z paliw kopalnych, co w prosty sposób wpłynie na małe biznesy oraz gospodarstwa domowe.
Wyzwania związane z emisjami do 2030 roku
Zgodnie z założeniami nowych przepisów, do 2030 roku emisje w sektorze transportu i budownictwa mają zostać zredukowane o 42 procent w porównaniu z rokiem 2005. W grudniu 2022 roku Komisja Europejska ogłosiła, że od 2028 roku liczba uprawnień do emisji ma spadać o 5,38 procent rocznie. Jednak wpływ wprowadzenia ETS2 nie będzie jednorodny w całej Unii Europejskiej. Analiza WiseEuropa wskazuje, że najbardziej odczuwalny jego wpływ będzie w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, co dotknie zarówno obywateli tych państw, jak i małe i średnie przedsiębiorstwa.
Zwiększenie kosztów ogrzewania i transportu
Szacuje się, że wprowadzenie systemu ETS2 doprowadzi do znacznych wzrostów kosztów ogrzewania węglem i gazem – aż o 83 procent – oraz cen benzyny i diesla, które mogą wzrosnąć o około 85 procent. Warto jednak zaznaczyć, że wzrost ten będzie znacznie mniejszy niż te związane z ostatnim kryzysem energetycznym, podczas którego cena energii elektrycznej zwiększyła się o 215 procent, a ceny węgla o 140 procent.
Niepewność związana z odporną produkcją MŚP
Mimo że wprowadzenie ETS2 wpłynie na koszty paliw i ogrzewania mniej dotkliwie niż kryzys energetyczny, należy brać pod uwagę fakt, że wcześniejsze wzrosty cen już ukształtowały sytuację na rynku. Nie należy zatem zbytnio bagatelizować ich wpływu na małe i średnie przedsiębiorstwa, które mogą nie być w stanie w pełni dostosować się do tych zmian bez wsparcia. Warto zwrócić uwagę, że wsparcie dla MŚP powinno być dostosowane do ich indywidualnych potrzeb, a formy pomocy mogą obejmować dotacje oraz preferencyjne pożyczki.
Identyfikacja potrzeb przedsiębiorstw
W raporcie podkreślono konieczność oceny, czy wsparcie dla MŚP jest niezbędne, a także w jakiej formie powinno być udzielane. Propozycje odnośnie pomocy wahają się od dotacji po programy doradcze, które mają wspierać przedsiębiorców w kwestiach inwestycji i działań redukujących koszty. Klarownym jest, że ETS2 będzie miał różny wpływ w zależności od sektora, z największymi trudnościami zmierzą się firmy transportowe oraz te z branży HoReCa.
Znaczenie planu transformacji działalności
Każda firma, aby otrzymać wsparcie, powinna prezentować plan transformacji. Istotne jest, aby przedsiębiorcy opracowali strategie, które zminimalizują ich zależność od wsparcia publicznego, co będzie tym bardziej ważne w obliczu niepewności związanej z rynkiem energii. W tym kontekście przedsiębiorcy potrzebują pomocy państwa w zakresie tworzenia planów transformacyjnych, aby nie byli wykluczeni z możliwości uzyskania dotacji.
Wskazówki dla regionów i MŚP
Zaleca się także, aby pomoc była skierowana w pierwszej kolejności do regionów najbardziej uzależnionych od małych i średnich przedsiębiorstw. Warto zauważyć, że te regiony mogą być najbardziej dotknięte zmianami spowodowanymi wprowadzeniem ETS2, co wymaga szybkiej reakcji lokalnych władz i instytucji.
Podsumowując, nowy system ETS2 wprowadzi znaczące zmiany na rynku energetycznym w Polsce, które dotkną różne sektory gospodarki. Kluczowe będzie jednak, aby dostosować formy wsparcia zarówno do potrzeb, jak i możliwości przedsiębiorstw, a także skupić się na długoterminowej transformacji energetycznej oraz innowacyjności w ramach sektora MŚP. Właściwe kroki podjęte teraz mogą nie tylko zminimalizować negatywne skutki wprowadzenia ETS2, ale także otworzyć nowe możliwości dla polskich przedsiębiorców na przyszłość.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
