Uznanie języka śląskiego za język regionalny — krok w stronę równości i tożsamości
W debatowanej kwestii uznania języka śląskiego za język regionalny w Polsce pojawiają się nie tylko emocję, ale także historie osobiste, które podkreślają znaczenie tego kroku. Łukasz Kohut, europoseł, otwarcie mówi o swojej babci, która w czasach, gdy używanie śląszczyzny w szkole było potępiane, doświadczała z tego powodu dyskryminacji. I choć jego społeczne i polityczne zaangażowanie jest jasne, to nie tylko historie indywidualnych osób są kluczem do zrozumienia tej sytuacji. To również dylematy związane z tożsamością narodową i koniecznością zachowania lokalnych kultur w obliczu globalizacji.
W maju 2024 roku Andrzej Duda zawetował ustawę, która miała na celu uznanie języka śląskiego jako kolejnego języka regionalnego w Polsce, obok istniejącego języka kaszubskiego. Weto prezydenta, uzasadnione sceptycyzmem wobec merytorycznych i prawnych podstaw tego uznania, wydarzyło się w kontekście obaw o zachowanie pojedynczej tożsamości narodowej. Azowne obawy o wyróżnienie jednych grup regionalnych nad innymi są zrozumiałe, jednak nie mogą one przesłonić rzeczywistości, w której mniejszości językowe mają prawo do wyrażania siebie oraz kultury, z której pochodzą.
Łukasz Kohut zwraca uwagę na to, że takie podejście do mniejszości językowych jest wciąż aktualne. Historie dyskryminacji, jak ta jego babci, pokazują, że społeczeństwo polskie ma wiele do zrobienia w kontekście równości i akceptacji. W latach 50. XX wieku i później, używanie języka śląskiego było odbierane negatywnie, a osoby posługujące się tym językiem narażone na ostracyzm społeczny, a nawet przemoc fizyczną. Dziś, w czasach rozwijających się technologii, walka o uznanie regionalnych języków nabiera nowego znaczenia. Kohut zaznacza, że w Parlamencie Europejskim odbywają się dyskusje na ten temat, szczególnie w kontekście wyzwań, przed którymi stają języki regionalne w dobie mediów społecznościowych i globalizacji.
Zaskakująco, pomimo przeszkód, język śląski zaczyna zyskiwać na popularności. Coraz więcej twórców oraz artystów wykorzystuje ten język w swoich dziełach. Kohut zauważa, że w ciągu ostatnich 10-15 lat obecność języka śląskiego w przestrzeni publicznej znacznie wzrosła. W reklamach, muzyce oraz kulturze popularnej śląszczyzna staje się coraz bardziej zauważalna, co jest oznaką zmieniającej się mentalności społeczeństwa.
Zrozumienie i uznanie języka śląskiego jako języka regionalnego wiąże się z wieloma korzyściami. Włączenie go do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych pozwoliłoby na wprowadzenie dobrowolnych lekcji języka śląskiego w szkołach oraz montaż dwujęzycznych tablic w miejscowościach, gdzie śląszczyzna jest powszechnie używana. To także szansa na dofinansowanie działalności związanej z zachowaniem języka i kultury oraz wprowadzenie przedstawicieli mniejszości posługujących się językiem śląskim do rządowych komisji.
Kohut podkreśla, że dla niego osobiście uznanie języka śląskiego to kwestia szacunku wobec przeszłości i hołdu dla jego babci. To nie tylko edukacja, ale także uznanie miejscowego dziedzictwa jako wartościowego i równego w ramach społeczności. Każdy krok w kierunku legalizacji języka śląskiego to krok w stronę uznania mieszkańców Śląska jako pełnoprawnych obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
Podczas spisu powszechnego w 2021 roku ponad 596 tysięcy osób zadeklarowało narodowość śląską, a ponad 467 tysięcy osób potwierdziło używanie języka śląskiego w codziennym życiu. Te statystyki potwierdzają, że istnieje realna potrzeba i chęć wsparcia dla języka, który jest częścią bogatej kultury regionu. Jego uznanie to nie tylko kwestia prawna, ale także symboliczna walka o tożsamość i przynależność.
Ostateczne zatwierdzenie, które ma na celu uznanie języka śląskiego, byłoby nie tylko spełnieniem oczekiwań lokalnej społeczności, ale także istotnym krokiem w kierunku równości mniejszości w Polsce. Nadeszły czasy, kiedy głos mniejszości staje się słyszalny, a ich historia przestaje być zapomniana. To także odpowiedni moment, aby wszyscy mieszkańcy kraju uznali bogactwo językowe jako część wspólnej tożsamości narodowej.
Równość nie może być tylko hasłem. Wprowadzenie zmian prawnych dotyczących języka śląskiego wymaga zaangażowania, ale przede wszystkim otwartości na różnorodność kulturową. Wiele lat zaniedbań nie może zdefiniować przyszłości mniejszości językowych w Polsce. Potrzebne są konkretne działania, aby mieszkańcy Śląska – oraz inne grupy, które pragną widoczności i uznania – mogły cieszyć się pełnoprawnym miejscem w społeczeństwie.
Z uwagi na zmiany społeczne, jakie zachodzą w Polsce, oraz na rosnącą potrzebę zachowania lokalnych języków i kultury, można mieć nadzieję, że przyszłość języka śląskiego będzie jaśniejsza. Uzyskanie statusu języka regionalnego może otworzyć drzwi do nowych możliwości, wzmocnić lokalne społeczności i pozwolić na dalszy rozwój bogatej śląskiej kultury. Transformacja ta, oprócz wymiaru społecznego, ma również głęboki wymiar humanitarny, idący w kierunku uznania wartości każdej osoby i każdej tradycji.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
