Kraków od lat zmaga się z problemem dostępności mieszkań, zwłaszcza dla osób o średnich dochodach, które nie kwalifikują się na mieszkania socjalne, a jednocześnie nie mogą pozwolić sobie na zakup własnej nieruchomości. W odpowiedzi na te wyzwania miasto realizuje szereg inicjatyw mających na celu zwiększenie dostępności mieszkań oraz poprawę warunków mieszkaniowych. Pomimo ograniczonego zasobu mieszkaniowego, w ostatnich latach podjęto działania obejmujące remonty pustostanów, wprowadzenie programów wsparcia oraz rozwój Społecznej Inicjatywy Mieszkaniowej.
Remonty pustostanów – sposób na zwiększenie dostępności lokali
Jednym z kluczowych działań podejmowanych przez miasto jest remont i ponowne oddanie do użytku pustostanów. W ciągu ostatnich pięciu lat w Krakowie wyremontowano ponad 1700 mieszkań, co stanowi 11% gminnego zasobu. W samym 2024 roku odnowiono 402 lokale, co oznacza wzrost o ponad 20% w porównaniu z rokiem poprzednim. Na dalszą realizację tego projektu w budżecie miasta na 2025 rok przewidziano 17,6 mln zł. Wśród postulatów prezydenta Aleksandra Miszalskiego znajduje się dalsze przywracanie do użytku około 400 pustostanów rocznie.
Programy mieszkaniowe wspierające mieszkańców
Od 2021 roku w Krakowie funkcjonuje program „Mieszkanie za remont”, który pozwala na wynajem lokalu na czas nieokreślony w zamian za jego remont przeprowadzony w ciągu 12 miesięcy. Warunki uczestnictwa w programie obejmują brak posiadania nieruchomości w Krakowie i okolicznych powiatach oraz spełnienie kryteriów dochodowych. W zeszłorocznej edycji złożono 1062 wnioski, zawarto 156 umów najmu, a 80 kolejnych mieszkań jest obecnie remontowanych.
Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa (SIM), dawniej znana jako Towarzystwo Budownictwa Społecznego (TBS), to projekt budowy mieszkań na wynajem o umiarkowanym czynszu. Kraków, współpracując z dziesięcioma gminami Małopolski oraz Krajowym Zasobem Nieruchomości, utworzył Społeczną Inicjatywę Mieszkaniową KZN SIM. W jej ramach ma powstać co najmniej 535 mieszkań, w tym około 130 w Krakowie przy ul. Padniewskiego. Celem tego programu jest zmniejszenie luki czynszowej oraz zwiększenie dostępności mieszkań dla osób posiadających zdolność czynszową, ale niezdolnych do zaciągnięcia kredytu hipotecznego.
Społeczna Agencja Najmu – nowatorskie podejście do polityki mieszkaniowej
Kraków wprowadza również innowacyjne rozwiązania, takie jak Społeczna Agencja Najmu (SAN), której pilotażowa edycja ruszy w 2025 roku. Program ten ma na celu wynajem mieszkań po preferencyjnych stawkach oraz wsparcie najemców poprzez działania integracyjne i zawodowe. SAN pozwala na zwiększenie dostępności mieszkań bez konieczności budowy nowych lokali. Obecnie do programu wytypowano 50 lokali, z których 8 zostało już wyremontowanych przez fundację Habitat for Humanity, a reszta jest w trakcie prac remontowych. Miasto otrzymało na ten cel wsparcie w wysokości blisko 6 mln zł z funduszy unijnych.
Gospodarka nieruchomościami miejskimi
Miasto dokonuje szczegółowych analiz zasobu nieruchomości, co pozwala na racjonalne zarządzanie dostępnymi lokalami. W 2024 roku odwołano przetargi na sprzedaż 16 gminnych mieszkań, z czego trzy lokale przeznaczono do programu „Mieszkanie za remont”. W przypadku ośmiu nieruchomości zdecydowano o kontynuacji procedury sprzedaży, a pozostałe pięć wciąż podlega analizie. W pierwszej połowie 2024 roku Kraków sprzedał sześć lokali o łącznej powierzchni 362,56 m² za łączną kwotę 3,96 mln zł.
Miasto przeznacza na sprzedaż głównie lokale w budynkach wpisanych do rejestru zabytków, pojedyncze lokale we wspólnotach mieszkaniowych, mieszkania o powierzchni powyżej 50 m² oraz te, których remont byłby zbyt kosztowny. Decyzje o sprzedaży poszczególnych lokali podejmuje Rada Miasta Krakowa.
