Reforma polityki spójności w Unii Europejskiej – nowy kierunek rozwoju
W ostatnich dniach, na wrześniowej sesji Parlamentu Europejskiego, przegłosowano istotne zmiany w unijnej polityce spójności oraz funduszach socjalnych. Reforma, będąca wynikiem długoterminowych dyskusji, pozwoli krajom członkowskim na alokację środków finansowych w kierunku nowych priorytetów, takich jak rozwój przemysłu obronnego, infrastruktura podwójnego zastosowania, a także odporność na niedobory wody. Te zmiany mają na celu zwiększenie elastyczności w wykorzystywaniu funduszy, co prawdopodobnie wpłynie na przyszłe perspektywy finansowe Unii Europejskiej.
Nowe priorytety i ich znaczenie dla krajów członkowskich
Środki przeznaczone na politykę spójności w latach 2021–2027 wynoszą aż 392 miliardy euro, co czyni je kluczowym elementem wsparcia dla państw członkowskich. Realizacja tych funduszy odbywa się poprzez różnorodne dedykowane programy, w tym Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego czy Europejski Fundusz Społeczny Plus. Polska, korzystając z tych możliwości, otrzymała łącznie ponad 76 miliardów euro, w tym 3,8 miliarda euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Jak zauważa Krzysztof Hetman, poseł do Parlamentu Europejskiego, wprowadzenie nowych priorytetów oznacza skierowanie środków z polityki spójności na obronność oraz wsparcie dla przemysłu zbrojeniowego. Kluczowe jest, aby te fundusze dotarły przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw, które produkują tzw. produkty dual use, służące zarówno dla sektora wojskowego, jak i cywilnego. Reforma polityki spójności jest więc krokiem w stronę zmodernizowania podejścia do finansowania w obliczu zmieniającej się rzeczywistości geopolitycznej.
Elastyczność funduszy i nowe możliwości inwestycyjne
W wyniku wprowadzonych zmian, państwa członkowskie oraz regiony zyskają możliwość kierowania części środków z polityki spójności na nowe cele. Do kluczowych obszarów przesunięcia funduszy należą przemysł obronny oraz mobilność wojskowa. Wprowadzenie infrastruktury podwójnego zastosowania wymaga wsparcia w zakresie umiejętności cywilnych oraz obronnych, co będzie miało pozytywny wpływ na bezpieczeństwo całej Unii Europejskiej.
Polityka spójności skoncentruje się również na małych i średnich firmach oraz regionach mniej uprzywilejowanych. Zatem inwestycje dużych przedsiębiorstw w technologie obronne będą możliwe jedynie w tych obszarach, gdzie PKB na mieszkańca znajduje się poniżej średniej unijnej, co ma na celu zapewnienie równowagi w rozwoju. Krzysztof Hetman podkreśla, że osiągnięto istotny sukces, przekonując partnerów w UE do akceptacji nowego kierunku alokacji funduszy.
Odporność na kryzysy i nowe inwestycje w infrastrukturę
Wsparcie dla odporności na niedobory wody oraz inwestycji w infrastrukturę energetyczną jest kolejnym istotnym elementem reformy. Umożliwienie inwestycji w zrównoważoną gospodarkę wodną oraz transformację energetyczną jest konieczne w kontekście rosnących potrzeb społecznych oraz ekologicznych. Krzysztof Hetman zauważa, że ma to związek z dążeniem do obniżenia kosztów energii, co jest istotne zarówno dla przedsiębiorstw, jak i gospodarstw domowych.
Dodatkowo, wprowadzenie możliwości korzystania z zaliczek na nowe priorytety po przekierowaniu co najmniej 10% środków z programu na te cele otwiera drzwi do szybszego rozwoju inicjatyw. Umożliwi to regionom graniczącym z Rosją, Białorusią i Ukrainą uzyskanie większej elastyczności finansowej.
Przyszłość polityki spójności: wyzwania i pytania
Choć wprowadzenie elastyczności w gospodarowaniu środkami jest krokiem naprzód, wciąż pozostaje wiele niewiadomych związanych z przyszłymi perspektywami budżetowymi. Krzysztof Hetman zwraca uwagę, że w obliczu zbliżających się wyborów budżetowych na lata 2028–2034, konieczne jest przygotowanie nowych propozycji, które będą adekwatnie odpowiadały na bieżące wyzwania. Wciąż trwa debata na temat bardziej centralistycznego podejścia do polityki spójności, co budzi kontrowersje wśród europarlamentarzystów.
Waldemar Buda, poseł do Parlamentu Europejskiego, przestrzega przed cięcia w polityce spójności, wskazując na negatywne konsekwencje dla rolników, miast i regionów. W opinii niektórych eurodeputowanych, bardziej elastyczne podejście do budżetu powinno uwzględniać różnorodne cele, ale nie kosztem najważniejszych polityk, które wspierają rozwój Unii Europejskiej.
Perspektywy inwestycji i roli rolnictwa w nowym budżecie
Na ostatniej sesji europarlamentarzyści podjęli również dyskusję na temat wspólnej polityki rolnej po 2027 roku. Postulowana jest konieczność zapewnienia większych kwot oraz odrębnych budżetów na rolnictwo, z jednoczesnym ograniczeniem biurokracji. Właściwe finansowanie obszarów wiejskich powinno zostać niezależne od polityki spójności.
Zarówno Krzysztof Hetman, jak i Waldemar Buda podkreślają, że kluczowe jest utrzymanie odpowiednich strumieni finansowych dla regionów i rolników. W kontekście nadchodzących reform, kluczowe będzie znalezienie balansu między nowymi wyzwaniami a już istniejącymi potrzebami, co może mieć fundamentalne znaczenie dla rozwoju polityki spójności na poziomie unijnym.
Podsumowanie: nowe wyzwania w złożonym świecie polityki unijnej
Reformy w unijnej polityce spójności to niewątpliwie krok w stronę większej elastyczności i dostosowania funduszy do aktualnych potrzeb krajów członkowskich. W obliczu rosnących wyzwań, takich jak bezpieczeństwo militarne, kryzysy energetyczne czy zmiany klimatyczne, istnieje potrzeba przemyślanego i odpowiedzialnego wydawania pieniędzy budżetowych.
Dyskusje na temat kierunku rozwoju polityki spójności będą z pewnością kontynuowane, a odpowiednie zrozumienie i dostosowanie się do zmieniającej się rzeczywistości będzie kluczem do sukcesu w nadchodzących latach. Przed Unią stoi wyzwanie, by nie tylko wspierać rozwój, ale także zapewnić, że każdy kraj członkowski ma równe szanse w korzystaniu z funduszy, co może wpłynąć na przyszłość całego regionu.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
