Majowe przymrozki w Polsce: wpływ na rolnictwo i przyszłość producentów
W maju 2023 roku Polska doświadczyła nieprzyjemnych zjawisk atmosferycznych. Przygruntowe przymrozki, które pojawiły się praktycznie w całym kraju, doprowadziły do znacznych strat w rolnictwie oraz sadownictwie. W niektórych rejonach straty sięgają nawet 90%. Ucierpiały nie tylko owoce i zboża, ale również szereg warzyw. W odpowiedzi na zaistniałą sytuację, rozpoczęły się przygotowania do wsparcia rolników, którzy ponieśli straty na skutek niekorzystnych warunków atmosferycznych.
Skala problemu: straty w sadownictwie i uprawach
Przymrozki w maju dotknęły przede wszystkim produkcję sadowniczą, lecz także rzepak i inne rośliny. Ekspert z ministerstwa rolnictwa, dr Czesław Siekierski, podkreśla, że w tej chwili prowadzone są prace oceniające straty, realizowane przez specjalne komisje. Mimo że proces ten będzie dłuższy, minister ma nadzieję, że rolnicy, którzy ponieśli największe straty, otrzymają niezbędną pomoc.
Z analizy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wynika, że tegoroczny maj był jednym z najchłodniejszych od lat. Najmniejsze odchylenie od normy z lat 1991-2020 wystąpiło w Świnoujściu, gdzie temperatura spadła o zaledwie 0,8°C, z kolei w Kętrzynie i Suwałkach anomalia osiągnęła wartość -4,6°C. Najniższe temperatury miały miejsce w pierwszej części miesiąca, co wpłynęło na dużą część kraju. Niestety, nie jest to zapewne koniec przymrozków. Dodatkowo sytuację pogarsza utrzymująca się susza hydrologiczna, choć w ostatnich dniach zaczęły pojawiać się oznaki poprawy. Niskie temperatury w nocy, w połączeniu z brakiem wilgoci, zdecydowanie utrudniają regenerację roślin.
Wsparcie dla poszkodowanych rolników
Producenci rolni już teraz mogą zgłaszać szkody, które zostały potwierdzone przez gminne komisje. Dopiero po ocenie strat będzie możliwe podjęcie decyzji o uruchomieniu dotacji dla poszkodowanych gospodarstw. Minister przypomina, że cały proces jest w toku i wymaga dokładnej analizy oraz pomiarów. Następnie dane będą oceniane na poziomie wojewodów, a później resortu rolnictwa. Zapewniono, że jeśli to możliwe, zostaną wypłacone odszkodowania.
Protokoły strat, które zostaną opracowane przez komisje, będą stanowić podstawę do ubiegania się o różne formy wsparcia, w tym preferencyjne kredyty na wznowienie produkcji, ulgi w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne czy odroczenia płatności dotyczących umów sprzedaży i dzierżawy gruntów. Jednak dr Siekierski zaznacza, że nie można jeszcze mówić o konkretnej pomocy, dopóki szacowanie strat nie zostanie ukończone. Podkreśla, że pomoc zawsze jest ograniczona i nigdy nie pokrywa pełnych strat rolników.
Wnioski z przeszłości: wsparcie dla producentów owoców
W 2024 roku rolnicy zajmujący się produkcją owoców i winogron, poszkodowani w wyniku przymrozków, otrzymali znaczące wsparcie finansowe. Łącznie 37 mln euro pochodziło z budżetu Unii Europejskiej, a kolejne 74 mln euro zostało sfinansowane z budżetu krajowego, co daje w sumie około 470 mln złotych. Pomoc taka była niezbędna do odbudowy zniszczonych upraw i zabezpieczenia stabilności rynku.
Eksperci uważają, że tegoroczne przymrozki w szczególności mocno dotkną sadowników. Dla jabłoni, temperatura w zakresie od -2 do -4°C w czasie kwitnienia może oznaczać utratę nawet 90% kwiatów. W przypadku temperatur spadających do -8°C ryzyko uszkodzeń znacznie rośnie, zwłaszcza dla wcześnie kwitnących gatunków, takich jak morele czy czereśnie. Nie tylko sadownicy, ale też producenci rzepaku i ziemniaków cierpią z powodu tej niekorzystnej sytuacji.
Analiza wpływu na rynek i ceny produktów rolnych
Pomimo wystąpienia przymrozków, minister Siekierski twierdzi, że nie były one na tyle silne, aby znacząco wpłynęły na całkowity poziom produkcji. Możliwe, że wpłyną na ceny, ale nie oczekuje się znaczących wzrostów. Z pewnością jednak sytuacja na rynku rolnym będzie wymagająca. Zwłaszcza sezonowe zmiany pogodowe mogą przyczynić się do fluktuacji cen i dostępności produktów.
Warto również zauważyć, że w kontekście globalnych zmian klimatycznych, które coraz bardziej wpływają na warunki upraw, rolnicy muszą być przygotowani na nieprzewidywalne zjawiska pogodowe. Tego rodzaju sytuacje przypominają, jak istotne jest wprowadzenie strategii, które pozwolą zminimalizować te negatywne skutki w przyszłości.
W Polsce sytuacja rolników jest nierozłącznie związana nie tylko z warunkami atmosferycznymi, ale i z polityką agrarną, opłatami, które ponoszą, oraz ogólną stabilnością ekonomik rolnictwa. Efektywne zarządzanie ryzykiem, a także możliwości adaptacji do zmieniającego się klimatu, mogą okazać się kluczowe w dłuższej perspektywie czasu.
Podsumowanie
Przymrozki w maju 2023 roku sprawiły, że wiele gospodarstw rolnych w Polsce znalazło się w trudnej sytuacji. Rozpoczęte prace związane z oceną szkód i wnioskowaniem o wsparcie finansowe mają na celu pomoc poszkodowanym rolnikom w odbudowie ich upraw. Jednakże, jak wskazuje historia, pomoc państwowa, choć ważna, rzadko w pełni rekompensuje straty. Wzrastające ekstremalne zjawiska pogodowe, a także zmiany w globalnej gospodarce rolniczej, będą wyzwaniami, którym muszą stawić czoła zarówno rolnicy, jak i władze odpowiedzialne za politykę rolną w Polsce.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
