Neuroplastyczność mózgu: Klucz do zdrowia psychicznego i innowacyjnych terapii
Zdolność mózgu do reorganizacji i tworzenia nowych połączeń nerwowych, znana jako neuroplastyczność, odgrywa fundamentalną rolę w uczeniu się, zapamiętywaniu oraz powracaniu do zdrowia po urazach. Jednak zaburzenia w funkcjonowaniu tych mechanizmów mogą przyczyniać się do rozwoju różnorodnych chorób neuropsychicznych, w tym depresji, padaczki czy uzależnień. Naukowcy z Braincity pragną wykorzystać zdobywaną wiedzę o plastyczności mózgu w praktycznych zastosowaniach, opracowując skuteczniejsze metody leczenia tych schorzeń. Dzięki wsparciu z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Fundacja na rzecz Nauki Polskiej umożliwia realizację ich ambitnych projektów.
Centrum Doskonałości w Badaniach nad Mózgiem
Braincity – Centrum Doskonałości ds. Plastyczności Neuronalnej i Chorób Mózgu – działa w ramach Instytutu Nenckiego PAN, współpracując z Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej (EMBL). W laboratoriach Braincity rozpoczęła się nowa edycja badań nad mechanizmami plastyczności neuronalnej, które są obecnie podstawowym kierunkiem badań nad mózgiem. Jak zaznacza prof. dr hab. Leszek Kaczmarek, kierownik projektu, plastyczność mózgu to zdolność do adaptacji, co pozwala na skuteczne reagowanie na zmieniające się warunki otoczenia.
Plastyczność neuronalna jest kluczowym elementem zarówno w procesach uczenia się i pamięci, jak i w zdolności do regeneracji po urazach i chorobach. Z kolei nieprawidłowa plastyczność nie tylko wpływa na funkcjonowanie, ale również leży u podstaw wielu problemów zdrowotnych, takich jak padaczka, depresja, uzależnienia, zaburzenia ze spektrum autyzmu czy schizofrenia. Ostatnie osiągnięcia zespołów Braincity zostały opublikowane w prestiżowych czasopismach, odkrywając mechanizmy pamięci operacyjnej i plastyczności synaptycznej i ich związki z uzależnieniami oraz społecznymi mechanizmami uczenia się.
Nowoczesne Terapie dla Chorób Neuropsychicznych
Jednym z kluczowych obszarów badawczych Braincity jest projekt ukierunkowany na „Terapia celowana w padaczce i uszkodzeniach mózgu”, który bada wpływ specyficznych białek na rozwój padaczki. Prof. Kaczmarek podkreśla, że od lat jego zespół analizuje, w jaki sposób pewne białka wpływają na patogenezy choroby. Dzięki odkrytym metodom możliwe jest ingerowanie w ich funkcje, co otwiera drogę do opracowania potencjalnych leków.
W ramach drugiej ścieżki badawczej, „Modulacja plastyczności jądra środkowego ciała migdałowatego”, naukowcy testują innowacyjne metody leczenia depresji i uzależnień, które mają kluczowe znaczenie w kontekście regulacji emocji. Ciało migdałowate odgrywa istotną rolę w procesach pamięci związanych z pozytywnymi emocjami, a w przypadkach uzależnienia dochodzi do patologicznych przemian konstrukcji pamięci. Ryzykowne skojarzenia z używkami przekształcają się w trwałe mechanizmy uzależnienia. Dla osób z depresją, z kolei, konieczne jest osiągnięcie równowagi w motywacji, co może być problematyczne. Celem badań jest nie tylko wzmacnianie plastyczności mózgu w kontekście pozytywnym, ale również ograniczanie jej negatywnych wpływów w przypadku uzależnień.
Zalety Nowoczesnych Metod Diagnostycznych
Trzeci kierunek badań skupia się na zastosowaniu elektroencefalografii (EEG) w ocenie skuteczności terapii. Naukowcy korzystają z bogatej bazy danych, obejmującej ponad 30 tys. zapisów EEG pacjentów z różnorodnymi zaburzeniami psychicznymi. Celem jest wykorzystanie sztucznej inteligencji do analizy tych zapisów, aby stworzyć bardziej obiektywne kryteria diagnostyczne dla chorób psychicznych. Prof. Kaczmarek zauważa, że dzisiejsza diagnostyka opiera się głównie na wywiadach klinicznych, a możliwości wykorzystania obiektywnych metod biologicznych są wciąż bardzo ograniczone. Jego ambicją jest opracowanie narzędzi, które przezwyciężą te trudności.
Finanse i Współpraca w Badaniach
Realizacja badań w Braincity jest możliwa dzięki niemal 30 milionom złotych dofinansowania z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), co potwierdza wiceprezeska Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, dr Anna Plater-Zyberk. Projekt Braincity jest jednym z 20 centrów doskonałości, które otrzymały finansowanie ze środków europejskich od 2015 roku, a ich celem jest międzynarodowa współpraca na najwyższym poziomie, wspieranie innowacji oraz rozwijanie talentów naukowych w Polsce.
Zespoły Braincity nieustannie dążą do rozwoju, mając na celu nie tylko polepszenie jakości życia pacjentów z chorobami neuropsychicznymi, ale także uczynienie Polski ważnym, międzynarodowym ośrodkiem badań nad mózgiem. Niekwestionowany postęp w tych badaniach stawia Braincity w czołówce innowacji w dziedzinie neurobiologii, a połączenie wiedzy z różnych dyscyplin naukowych daje nadzieję na znaczące postępy w leczeniu dotychczas trudnych do wyleczenia schorzeń.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
