Mobbing na polskich uczelniach: Wyzwanie, które wymaga uwagi
Mobbing, chociaż oficjalnie uznawany za zjawisko marginalne, jest problemem, z którym zmaga się wielu pracowników oraz studentów polskich uczelni. Według danych z Państwowej Inspekcji Pracy, tylko niewielka część zgłoszeń dotyczy mobbingu w środowisku akademickim, jednak badania ankietowe pokazują, iż aż 63,5% pracowników uczelni oraz 55% studentów doświadczyło tego zjawiska. W odpowiedzi na tę alarmującą sytuację, Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Śląski podjęły działania mające na celu zbieranie najlepszych praktyk przeciwdziałania mobbingowi, które następnie zostaną udostępnione innym uczelniom jako przykład skutecznych rozwiązań.
Mobbing jako zjawisko powszechne w Polsce
Jak wskazuje profesor Jacek Męcina z Uniwersytetu Warszawskiego, mobbing jest zjawiskiem obecnym w polskim prawie pracy od ponad dwudziestu lat, lecz mimo tego wciąż występuje w wielu miejscach. Jego negatywne konsekwencje dla atmosfery w pracy, komunikacji i kultury organizacyjnej są ogromne. Często prowadzi to do konfliktów, które paraliżują życie zawodowe, a także do finansowych strat dla instytucji.
Sondaż przeprowadzony przez UCE RESEARCH oraz platformę ePsycholodzy.pl ujawnia, że ponad 40% pracowników w Polsce doświadcza zachowań charakteryzujących się mobbingiem, zwłaszcza w grupie wiekowej 18–24 lata, gdzie odsetek wynosi aż 53,6%. Zjawisko to szczególnie dotyczy osób zarabiających od 5 do 9 tys. zł netto miesięcznie. To zjawisko nie ogranicza się wyłącznie do uczelni, ale dotyka również wiele firm prywatnych, gdzie skutki mobbingu często są bagatelizowane.
Najczęstsze formy mobbingu w środowisku akademickim
W relacjach zawodowych występują różne rodzaje mobbingu, w tym przydzielanie bezsensownych zadań, obmawianie, sprzeczne polecenia, a także kultura ukrytych czy jawnych ataków słownych. Mimo że wiele osób deklaruje, że doświadczyło mobbingu, zgłoszenia do Państwowej Inspekcji Pracy pozostają na stosunkowo niskim poziomie. To sygnalizuje nieufność do instytucji i obawę przed konsekwencjami, jakie mogą wyniknąć z wyjawienia problemu.
Dane Fundacji Science Watch Polska wskazują, że w 2022 roku aż 63,5% pracowników uczelni doświadczyło mobbingu, najczęściej przejawiającego się poprzez obmawianie oraz publiczną krytykę pracy. Jednak tylko 20% osób zdecydowało się zgłosić incydent, co potwierdza ostrą rzeczywistość – wiele ofiar czuje się osamotnionych w swojej walce oraz nieufnych wobec władz uczelni, które powinny stać na straży ich bezpieczeństwa.
Studenci jako ofiary mobbingu
W środowisku akademickim studenci również stają się ofiarami mobbingu. Problem jest na tyle poważny, że ostatni raport Niezależnego Zrzeszenia Studentów wskazał, iż ponad połowa respondentów padła ofiarą lub zna osobę, która doświadczyła nadużyć ze strony pracowników akademickich. Trzy najczęstsze formy mobbingu, z którymi spotykają się studenci, to: wywoływanie strachu, poniżanie oraz stosowanie nieprzyzwoitych komentarzy. Przykłady te podkreślają potrzebę zmiany kultury w środowisku akademickim.
Konieczność działań antymobbingowych
W Polsce problem mobbingu jest dostrzegany przez środowisko naukowe. Jako przykład można podać projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji”, który jest realizowany przez Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet Śląski. Celem projektu jest nie tylko promowanie polityk antymobbingowych, ale również zorganizowanie sieci konferencji regionalnych oraz badań na temat tego zjawiska w uczelniach wyższych w Polsce.
Profesor Jacek Męcina zaznacza, że przez przygotowanie konkursu na najlepsze praktyki antymobbingowe chcą zapewnić uczelniom przewodnik, który ułatwi im wdrożenie skutecznych i sprawdzonych rozwiązań. Wartością kluczową jest nie tylko identyfikacja problemu, ale także jego aktywne zapobieganie i stworzenie przestrzeni do otwartego dialogu na temat mobbingu oraz dyskryminacji.
Droga ku zmianom
Działania te są niezbędne, aby zbudować środowisko akademickie oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. W wywiadzie dr Błażej Mądrzycki wskazuje, że środowisko akademickie powinno być wzorem etycznym i promować właściwe relacje międzyludzkie. Wskazuje również na potrzebę dzielenia się doświadczeniami i wspierania osób, które doświadczyły mobbingu.
Edukacja na temat mobbingu jest kluczowym elementem tej transformacji. Przyswajanie wiedzy na temat skutków mobbingu, umiejętność rozpoznawania go oraz nauka radzenia sobie z tym zjawiskiem mogą przyczynić się do poprawy atmosfery w instytucjach akademickich. Ważne jest, aby osoby doświadczające mobbingu czuły się komfortowo, zgłaszając swoje problemy, a instytucje były przygotowane na te zgłoszenia w sposób empatyczny i proaktywny.
Podsumowanie
Mobbing na polskich uczelniach, choć może wydawać się marginalnym problemem, w rzeczywistości porusza istotne kwestie dotyczące relacji międzyludzkich w miejscu pracy oraz ochrony praw pracowników i studentów. Wysiłki podejmowane przez uczelnie, jak projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji”, stanowią krok w stronę tworzenia zdrowego środowiska akademickiego. Przy odpowiedniej edukacji oraz otwartym podejściu do problemu, można zminimalizować skutki mobbingu oraz stworzyć przestrzeń, w której każdy będzie czuł się bezpiecznie i komfortowo.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
