Sytuacja opieki długoterminowej w Polsce – wyzwania i potrzeby w obliczu kryzysu
W Polsce obecnie ponad 20 tys. pacjentów czeka w kolejce do zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz pielęgniarskiej opieki domowej. Zmiany w systemie, mające na celu wsparcie osób z orzeczoną niepełnosprawnością, spowodowały, że inne osoby, które mogą potrzebować szybszej pomocy, są przesuwane na dalsze pozycje. Ta skomplikowana sytuacja trwa już od kilku lat, mimo licznych apeli kierowanych do rządu, aby usprawnić funkcjonowanie sektora opieki długoterminowej. Niestety, zamiast zauważalnych postępów, obserwujemy stagnację, która wywołuje coraz większe zaniepokojenie.
Dr Beata Stepanow, wiceprezes Koalicji „Na pomoc niesamodzielnym”, zwraca uwagę na to, że politycy, po 16 miesiącach pracy nowej Rady Ministrów, nie zrealizowali żadnych obietnic związanych z poprawą sytuacji w opiece długoterminowej. Jednocześnie obiecane zmiany w Ministerstwie Zdrowia w kontekście zdrowotnej prezydencji Polski w Unii Europejskiej także zostały zepchnięte na dalszy plan.
W Polsce usługi opieki długoterminowej można realizować w różnych formach, takich jak tryb stacjonarny, dzienny oraz środowiskowy czy domowy. W ramach pomocy społecznej, placówki stacjonarne obejmują domy pomocy społecznej oraz rodziny domy pomocy dla osób, które wymagają stałej opieki. Opieka środowiskowa i domowa z kolei jest świadczona przez ośrodki wsparcia oraz usługi opiekuńcze. W sektorze ochrony zdrowia działają zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze, a pielęgniarska opieka domowa implementuje model opieki w domach pacjentów. Mimo tego, całościowy system opieki długoterminowej w Polsce boryka się z wieloma problemami, takimi jak defiicyt finansowy i brak współpracy pomiędzy różnymi sektorami zajmującymi się opieką nad osobami niesamodzielnymi.
Członkowie Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Organizatorów i Menadżerów Pomocy Społecznej oraz Krajowej Izby Domów Opieki podkreślają, że wielu mieszkańców domów pomocy społecznej posiada kwalifikacje, które umożliwiają im dostęp do świadczeń medycznych. Z przykrością jednak zauważają, że ministerstwa odpowiedzialne za zdrowie i opiekę społeczną nie są w stanie wypracować efektywnych standardów współpracy oraz rozwiązań, które mogłyby zaspokoić potrzeby starzejącego się społeczeństwa.
W ostatnich latach wystąpiło wiele problemów związanych z brakiem standardów opieki, rosnącymi opóźnieniami w płatnościach oraz blokowaniem rozwoju domowych form opieki. System długoterminowy w Polsce zmaga się też z problemem "szpitalocentryzmu", co negatywnie wpływa na całą branżę opieki. Istotnym jest również przeciwdziałanie powstawaniu zespołów o dublujących się kompetencjach w różnych ministerstwach, które niejednokrotnie tylko utrudniają współpracę.
Przykładem takiej dysfunkcji jest powołanie Zespołu ds. organizacji profilaktyki i opieki zdrowotnej dla osób starszych, a także Zespołu ds. reformy systemu pomocy społecznej przez różne ministerstwa w jednym czasie. Tego typu sytuacje podkreślają potrzebę większej koordynacji między resortami, a także efektywnego wypracowania kompleksowych rozwiązań.
Fundamentem każdej efektywnej opieki długoterminowej powinna być opieka domowa. Obecnie jednak ta forma wsparcia jest marginalizowana. Dr Andrzej Tytuła, wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, wskazuje na potrzebę wprowadzenia modelu pielęgniarskiej opieki domowej, który uwzględniałby również wprowadzenie opiekunów medycznych, co mogłoby znacznie poprawić dostępność do świadczeń.
Dodatkowo, Ogólnopolski Związek Świadczeniodawców Wentylacji Mechanicznej domaga się wdrożenia nowego modelu wentylacji, który byłby zoptymalizowany i stworzony z zastosowaniem nowoczesnych technologii, takich jak telemonitoring. Taki model mógłby pomóc w optymalizacji kosztów opieki, co ma kluczowe znaczenie, gdyż w Polsce już 14 tys. pacjentów korzysta z wentylacji mechanicznej w warunkach domowych. Poza tym, sektor ten boryka się z kadrowymi problemami i rosnącymi kolejkami oczekujących.
Zarówno organizacje, jak i eksperci zajmujący się problemem opieki długoterminowej apelują do rządu o konkretne działania. Według nich, konieczne są zmiany, które dostosują model opieki do rosnących potrzeb pacjentów. Niezbędne jest również, aby wszyscy pacjenci korzystający z domowej wentylacji byli objęci planami rzeczowo-finansowymi ze strony NFZ.
W obliczu tych wyzwań, Koalicja „Na pomoc niesamodzielnym” ostrzega, że brak jasnej wizji reform i priorytetów w polityce zdrowotnej może doprowadzić do poważnego kryzysu w opiece długoterminowej – zarówno finansowego, kadrowego, jak i organizacyjnego. Potrzebne są zdecydowane i mądre decyzje, które uwzględnią rosnące potrzeby społeczeństwa, zwłaszcza w kontekście starzejącej się populacji.
Rząd obecny nie wykazuje chęci do dialogu na ten temat, co budzi obawy o przyszłość opieki długoterminowej w Polsce. Organizacje i eksperci liczą na to, że zmiany, które mogą nastąpić po wyborach prezydenckich, doprowadzą do powstania spójnej strategii rozwoju, co w rezultacie pozwoli na dostosowanie systemu opieki do bieżących potrzeb społecznych. Bez odpowiednich reform nie będziemy w stanie sprostać wyzwaniom demograficznym i cywilizacyjnym, a wzrastający procent osób niesamodzielnych pozostanie bez niezbędnej pomocy.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
