Eksport produktów rolno-spożywczych w Polsce: Wyzwania i przyszłość
W ostatnich latach polski eksport produktów rolno-spożywczych odgrywał istotną rolę w gospodarce kraju, jednak dane za ubiegły rok wskazują na pewne trudności, z którymi borykają się nasi eksporterzy. Z informacji przekazanych przez Główny Urząd Statystyczny wynika, że w 2024 roku wartość eksportu produktów rolno-spożywczych osiągnęła 53,5 miliarda euro, co oznacza wzrost o 2,7 proc. w porównaniu do roku poprzedniego. Jednocześnie import w tej samej kategorii wzrósł o 6,7 proc. Te zjawiska sugerują szereg wyzwań, które mogą wpłynąć na przyszłość polskiego przemysłu rolno-spożywczego.
Wzrost wartości eksportu a zmiana cen
W minionych latach zauważalny był wpływ umocnienia się złotego względem euro na dynamikę polskiego eksportu żywności. Jak podkreśla dr hab. Łukasz Ambroziak, profesor w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, po raz pierwszy od 2016 roku wolumen sprzedanych za granicą produktów rolno-spożywczych wzrósł jedynie o 1 proc. w odniesieniu do roku 2023. Słabsze wyniki wolumenu, w połączeniu z rosnącymi cenami, przyczyniły się do ograniczenia przewag konkurencyjnych, które polski przemysł żywnościowy wykorzystywał przez ostatnie dwa dekady.
W rezultacie, w mijającym roku wartość eksportu produktów rolno-spożywczych wzrosła, jednak nie można mówić o imponujących wynikach. Pomimo wzrostu o 2,7 proc. w euro, wartość wyrażona w złotych zmalała o 2,9 proc. To sytuacja, która powinna skłonić eksporterów do poszukiwania nowych rozwiązań oraz strategii, aby utrzymać swoją konkurencyjność na rynkach zagranicznych.
Eksport a saldo handlowe
Dodatnie saldo w handlu rolno-spożywczym, które dotychczas było siłą napędową polskiego eksportu, również odnotowało spadek. Wartość nadwyżki zmalała o 820 milionów euro w porównaniu do roku 2023 i wyniosła blisko 17,9 miliarda euro. Głównym czynnikiem wpływającym na ten trend okazała się sytuacja na rynkach zbożowych, zwłaszcza w kontekście pszenicy, kukurydzy i rzepaku. Pandemia oraz inwazja rosyjska na Ukrainę znacząco wpłynęły na destabilizację rynku rolno-spożywczego, co zaowocowało wzrostem cen surowców rolnych i energii.
Mimo że obecnie na giełdach surowcowych można zauważyć tendencję do stabilizacji, koszty ponoszone przez producentów w sektorze spożywczym wciąż są wyższe niż przed pandemią. Ekonomiści zauważają, że przewagi cenowo-kosztowe, które przez lata wspierały rozwój polskiego eksportu, stają się coraz mniej istotne, co wymusza na producentach przeformułowanie strategii rynkowych.
Zmiany w strategii eksportowej
Nieco optymistyczniejsze z perspektywy przyszłości eksporterów rolno-spożywczych jest zwiększenie znaczenia strategii opartych na jakości produktów. Jak zauważa prof. Ambroziak, kluczowe jest, aby polscy producenci skupili się na rozwijaniu przewag pozacenowych. Wysokiej jakości produkty, takie jak żywność funkcjonalna czy wysoko przetworzona, mogą zyskać na znaczeniu na rynku europejskim i globalnym. Ta zmiana strategii nie tylko pozwoli na poprawę konkurencyjności, ale także pomoże w przyciąganiu nowych rynków zbytu.
W kontekście prognoz dla sektora rolno-spożywczego, warto zwrócić uwagę na wzrastający udział tej kategorii w polskim handlu zagranicznym. W 2024 roku według wstępnych danych, udział produktów rolno-spożywczych w polskim eksporcie wzrósł do 15,3 proc. Jest to najwyższy poziom od wielu lat, co może świadczyć o rosnącej konkurencyjności polskich produktów żywnościowych.
Główne kategorie eksportu
Z danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa wynika, że w strukturze towarowej polskiego eksportu dominowała kategoria mięsna, która osiągnęła wartość 10,8 miliarda euro, co stanowi 20 proc. całkowitego eksportu produktów rolno-spożywczych. Kolejne istotne pozycje to ziarno zbóż i przetwory, tytoń, cukier, produkty mleczne oraz ryby i przetwory. Ten zróżnicowany portfel produktów sprzyja stabilizacji polskiego eksportu na rynkach zagranicznych, a także stanowi doskonałą podstawę do dalszego rozwoju.
Udział unijnego rynku w polskim eksporcie produktów rolno-spożywczych wyniósł 74 proc., co mówi wiele o kierunkach, w jakich zmierza polska gospodarka. Główne kierunki eksportowe to Niemcy, Francja, Niderlandy, Włochy i Czechy, a w zakresie eksportu poza Unię Europejską przodują mięso, produkty mleczne oraz czekolada. Eksport do Wielkiej Brytanii, Ukrainy i Stanów Zjednoczonych również pokazuje, że polskie produkty zyskują uznanie w coraz szerszym gronie odbiorców.
Przyszłość polskiego eksportu rolno-spożywczego
Podsumowując, polski eksport produktów rolno-spożywczych stanowi nie tylko istotny element gospodarki, ale również pole do innowacji i wprowadzania nowych strategii. Przed naiwnością optymizmu jednak stoi wiele wyzwań, które wymagają elastyczności oraz szybkiego dostosowania do zmieniających się warunków. Ekspansja na nowe rynki i wdrażanie wysokiej jakości produktów mogą przyczynić się do dalszego rozwoju tego ważnego segmentu. Eksporterzy, aby skutecznie stawić czoła wyzwaniom, muszą koncentrować się na jakości i innowacyjności, co w dłuższej perspektywie powinno zapewnić wzrost konkurencyjności oraz stabilność na międzynarodowych rynkach.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
