Przewlekła choroba nerek – co każdy pacjent powinien wiedzieć
Przewlekła choroba nerek (PChN) stała się jednym z największych wyzwań zdrowotnych XX i XXI wieku. Dotyka ona ogromnej liczby ludzi na całym świecie, a według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce dotyka nawet 4,7 miliona osób. Temat ten zyskuje na znaczeniu, ponieważ prognozy mówią o szybkim wzroście liczby pacjentów wymagających dializoterapii. Kluczowym elementem w zarządzaniu PChN jest dieta niskobiałkowa, która w połączeniu z odpowiednim leczeniem farmakologicznym, w tym ketoanalogami aminokwasów, może znacząco opóźnić konieczność rozpoczęcia dializ. Od 1 lipca Ministerstwo Zdrowia wprowadziło zmiany mające na celu uproszczenie dostępu do terapii, co ma na celu odciążenie specjalistów i dostosowanie programu do codziennej praktyki lekarskiej.
Charakterystyka przewlekłej choroby nerek
Obecnie w Polsce około 4,5–4,7 miliona ludzi cierpi na PChN, jednak bezobjawowy charakter choroby w jej wczesnych stadiach sprawia, że wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia. Ludzie często nie reagują na wczesne sygnały choroby, co prowadzi do trudności w diagnostyce. To zjawisko może skutkować tym, że do nefrologów trafiają pacjenci z już zaawansowaną postacią choroby, co znacząco ogranicza skuteczność stosowanego leczenia.
Profesor Magdalena Krajewska, konsultant krajowy w dziedzinie nefrologii, podkreśla, że problem diagnozowania PChN jest poważny i wymaga poprawy. Wczesne wykrywanie i interwencja są kluczowe, aby utrzymać jakość życia pacjentów, ponieważ nieleczona choroba prowadzi do poważnych powikłań, w tym do przedwczesnych zgonów na skutek chorób sercowo-naczyniowych.
Współchorobowość a przewlekła choroba nerek
Przewlekła choroba nerek często występuje w towarzystwie innych schorzeń, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Statystyki pokazują, że jedna trzecia pacjentów z cukrzycą lub nadciśnieniem ma również PChN. Taki stan rzeczy powinien budzić niepokój wśród osób odpowiedzialnych za system ochrony zdrowia. Właściwe zarządzanie tymi chorobami to klucz do sukcesu w leczeniu PChN.
Znaczenie wczesnej interwencji i leczenia
Wczesne wykrycie i podjęcie odpowiednich działań mogą spowolnić postęp choroby oraz znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Główne cele leczenia to kontrola czynników ryzyka, zapobieganie powikłaniom oraz ochrona pozostałej czynności nerek. Ważne jest, aby pacjenci mieli regularne kontrole oraz stosowali się do zalecanych terapii.
Wszystkie te działania mają na celu opóźnienie wprowadzenia dializoterapii. Zgromadzone doświadczenia pokazują, że im wcześniej włączone zostanie leczenie, tym lepsze będą rezultaty.
Dieta niskobiałkowa i jej rola w terapii PChN
Niezwykle istotnym elementem leczenia pacjentów z PChN jest dieta niskobiałkowa, która ma za zadanie zredukować obciążenie metaboliczne nerek. Tego typu dieta zmniejsza produkcję toksyn azotowych, a dobrze zbilansowane spożycie soli, fosforanów i potasu pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej oraz stabilności ciśnienia krwi.
W kontekście zaawansowanej niewydolności nerek połączenie niskobiałkowej diety z farmakoterapią, w tym zastosowaniem ketoanalogów aminokwasów, zyskuje na znaczeniu. Program lekowy B.113, wprowadzony w Polsce, ułatwia dostęp do tych form terapii. Od 1 lipca 2025 roku obowiązują ułatwienia w zakresie kwalifikacji pacjentów oraz ograniczenia liczby obowiązkowych wizyt i badań kontrolnych.
Edukacja i dostępność w terapii dietetycznej
Mimo wprowadzenia ulepszeń, specjaliści podkreślają konieczność dalszych kroków w kierunku poprawy dostępności terapii. Szczególną uwagę należy zwrócić na rolę dietetyków klinicznych w opiece nad pacjentami z PChN. Z danych Ogólnopolskiego Badania Pacjentów Nefrologicznych wynika, że aż 75% chorych w stadium 3-4 PChN nigdy nie miało dostępu do profesjonalnej opieki dietetycznej. Edukacja lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej na temat kluczowego znaczenia terapii żywieniowej jest równie istotna.
Wsparcie ze strony systemu ochrony zdrowia
W przypadku pacjentów, którzy będą musieli zacząć dializoterapię, zaleca się zwiększenie spożycia białka, co dodatkowo podkreśla znaczenie współpracy z dietetykiem. Niestety, obecnie brakuje etatów dietetyków w poradniach nefrologicznych, co ogranicza możliwości wsparcia pacjentów. Specjaliści domagają się zmian, które umożliwią zatrudnienie dietetyków klinicznych oraz objęcie ich świadczeniami gwarantowanymi przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Ekonomia leczenia PChN
Roczne koszty dializoterapii mogą wynosić nawet 65 tys. zł na pacjenta. Leczenie farmakologiczne i wprowadzenie diety niskobiałkowej to rozwiązania, które mogą skutecznie opóźnić potrzebę zaczęcia dializ, a ich roczny koszt to jedynie około 8 tys. zł. Z perspektywy ekonomicznej oraz zdrowotnej, inwestycja w wczesną diagnostykę i odpowiednią terapię przynosi ogromne korzyści, zarówno dla pacjentów, jak i dla całego systemu ochrony zdrowia.
Podsumowanie – walka z przewlekłą chorobą nerek
Przewlekła choroba nerek to poważny problem, który wymaga odpowiednich działań zarówno ze strony pacjentów, jak i służby zdrowia. Wczesna diagnoza, właściwe leczenie oraz dieta są kluczowe w opóźnieniu postępu choroby. Wdrażane zmiany w programach leczenia i dietetyki są krokiem w dobrym kierunku, jednak wciąż potrzeba większej mobilizacji w kierunku poprawy jakości opieki nad pacjentami. Walka z PChN to nie tylko obowiązek lekarzy, ale także całościowe podejście do problemu, które obejmuje edukację, wsparcie oraz inwestycje w nowoczesne metody leczenia. Wszyscy pacjenci zasługują na to, aby mieć dostęp do kompleksowej opieki zdrowotnej, która pomoże im prowadzić zdrowe życie pomimo trudności, jakie niesie ze sobą przewlekła choroba nerek.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
