Potencjalne skutki regulacji akcyzowych w Polsce: Chaos na rynku wyrobów tytoniowych
Wprowadzenie podatku akcyzowego na saszetki nikotynowe wywołało szereg kontrowersji wśród przedstawicieli branży tytoniowej. Propozycje kolejnych przepisów, które mają na celu wycofanie tych produktów z rynku, budzą obawy o stan prawny w tej zbiorowości. przedsiębiorcy zauważają, że wprowadzone regulacje wprowadzają zamęt legislacyjny, co stoi w sprzeczności z działaniami rządu, które zmierzają do deregulacji gospodarki. Tego rodzaju zmiany mogą również wpłynąć negatywnie na budżet państwowy, prowadząc do wzrostu szarej strefy.
Jednym z kluczowych elementów tej debaty jest nowa propozycja Ministerstwa Zdrowia, która została zaprezentowana w połowie czerwca. Zawiera ona zakaz wprowadzania do obrotu jednorazowych papierosów elektronicznych, zarówno tych z nikotyną, jak i bez jej dodatku, a także mają na celu prohibicję stosowania aromatów w woreczkach nikotynowych. Oczekiwane konsekwencje tych działań są ogromne, gdyż mimo iż rynek wyrobów tytoniowych w Polsce opiera się na produktach aromatyzowanych, nowa regulacja może de facto spowodować wycofanie całej tej kategorii ze sprzedaży. Ministerstwo Zdrowia w tej chwili prowadzi konsultacje społeczne w tej sprawie, a przypuszczalnie nowe przepisy miałyby zacząć obowiązywać w 2026 roku.
Z perspektywy przedsiębiorców, sytuacja ta staje się jeszcze bardziej zawiła. "To przykład regulacji, która jest ciosem przede wszystkim w swobodę konsumenta. Daje do zrozumienia, że rząd nie ma wysokiego mniemania o przemyśle tytoniowym oraz o rynku gospodarczym w ogóle," mówi Aleksander Pawlak, dyrektor ds. rozwoju w Warsaw Enterprise Institute. Przemysł tytoniowy zmaga się z wieloma przeszkodami legislacyjnymi, a wprowadzenie akcyzy na saszetki nikotynowe zmienia zasady gry i prowadzi do dalszej destabilizacji rynku.
Analiza przeszłych regulacji w branży tytoniowej
Trudno nie zauważyć, że nowa propozycja Ministerstwa Zdrowia to już kolejna próba uregulowania branży tytoniowej. Wprowadzenie przepisów w kwietniu 2025 roku, które zakazywały sprzedaży podgrzewanych wyrobów tytoniowych o charakterystycznych aromatach, oraz nowelizacja ustawy antytytoniowej z czerwca tego samego roku stanowią wyraźną kontynuację działań regulacyjnych. Ustawa ta wprowadza ograniczenia w sprzedaży e-papierosów oraz woreczków nikotynowych przez internet, które wejdą w życie 5 lipca.
Eksperci ostrzegają przed chaosem legislacyjnym, który można zaobserwować w tej dziedzinie. Szymon Witkowski, główny legislator Pracodawców RP, zauważa, że z jednej strony regulacje wprowadzają konkretne obostrzenia, natomiast z drugiej, ministerstwo szybko wraca do pomysłu całkowitego zakazu sprzedaży saszetek nikotynowych. "Nie wiemy, czego tak naprawdę oczekuje od nas ustawodawca," mówi Marcin Nowacki, wiceprezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. Zdaniem ekspertów, obecny stan rzeczy prowadzi do niepewności na rynku tytoniowym i potęguje rozwój szarej strefy.
Potencjalne konsekwencje ekonomiczne nowych regulacji
Argumenty za i przeciw wprowadzeniu nowych przepisów mają swoje podłoże ekonomiczne. Najnowsze badania wskazują, że podniesienie akcyzy na wyroby nikotynowe może początkowo przynieść wpływy do budżetu państwa. Zgodnie z przewidywaniami, w roku bieżącym ma to być aż 82,5 mln zł, a w przyszłym roku kwota ta może wzrosnąć do 433,7 mln zł. Jednakże, w obliczu wprowadzenia zakazów sprzedaży, budżet może stracić znaczące wpływy, co w kontekście obecnych problemów finansowych państwa brzmi jak zagadka.
Jeśli wprowadzenie zakazu sprzedaży wejdzie w życie, budżet państwa może stracić nie tylko na wpływach z akcyzy, ale także na dodatkowych kosztach związanych z egzekwowaniem tych regulacji. "Dziś widzimy, że każda zmiana w polityce akcyzowej, a zwłaszcza zakazy produktów, będą miały wpływ na wzrost szarej strefy," zauważa Szymon Witkowski.
Warto zaznaczyć, że szara strefa w branży tytoniowej nieustannie rośnie. Z raportu KPMG wynika, że szara strefa stanowi obecnie 4,3% rynku tytoniowego, a za rok może osiągnąć nawet 6,6%. Szacuje się, że ciężar strat dla budżetu państwa wynosi około 1,2 miliarda złotych rocznie. Eksperci podkreślają, że każdy zakaz lub podwyżka akcyzy tylko zwiększa te straty.
Alternatywy dla regulacji: Przykłady z UE
W obliczu chaosu na rynku wyrobów tytoniowych, ważne jest, aby zwrócić uwagę na modele regulacji, które są wdrażane w innych krajach. Odnosząc się do przykładów Belgii i Holandii, gdzie zakazano sprzedaży woreczków nikotynowych, można zauważyć, że produkty te zaczęły być obiektem nielegalnej dystrybucji. W związku z tym, pojawiają się na rynku substancje wysoce niebezpieczne dla zdrowia. "Bez wprowadzenia wspólnej regulacji w Unii Europejskiej Polacy będą mieli dostęp do tych produktów w krajach ościennych, co tylko zaostrzy problem," ostrzega Aleksander Pawlak.
Istotne jest również, aby zauważyć, że w sytuacji, gdy rynek ewoluuje, może pojawić się potrzeba dostosowania przepisów do jednolitych regulacji unijnych. W przeciwnym wypadku Polska może wpaść w spiralę rosnącej szarej strefy i nielegalnego handlu, co tylko nasili problemy zdrowotne społeczeństwa.
Podsumowanie: Wyzwania przed polskim rynkiem tytoniowym
Przemysł tytoniowy w Polsce stoi w obliczu poważnych wyzwań. Niepewność związana z regulacjami oraz wprowadzone ograniczenia mogą zaszkodzić zarówno konsumentom, jak i samym przedsiębiorcom. Na horyzoncie dostrzegamy możliwe regulacje unijne, które mogą wpłynąć na polski rynek. Bez odpowiedniego dialogu między rządem a przedstawicielami branży tytoniowej, Polska może napotkać jeszcze większe trudności w zachowaniu stabilności na rynku.
Jest to skomplikowana sytuacja, która wymaga nie tylko przemyślanej strategii legislacyjnej, ale także konkretnej wizji przyszłości, zgodnej z trendami unijnymi. Uregulowanie rynku tytoniowego w Polsce powinno iść w kierunku uproszczenia istniejących przepisów, a nie ich dalszego zaostrzenia. W przeciwnym razie, Polska może wkrótce stać się miejscem, w którym trudno będzie znaleźć zrównoważone rozwiązania dla jednego z najbardziej kontrowersyjnych sektorów gospodarki.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
