Potencjał biogazowy w Polsce: obecny stan i przyszłość rynku biometanu
Polska w ostatnich latach zyskała znaczną uwagę na europejskiej scenie energetycznej za sprawą swojego potencjału w produkcji biogazu i biometanu. Obecnie na naszym terenie działa około 430 biogazowni oraz jedna biometanownia, co czyni nas jednym z pięciu krajów w Europie o największym potencjale w tej dziedzinie, według szacunków European Biogas Association. Mimo tego, przedstawiciele branży wciąż alarmują, że rozwój polskiego rynku biogazu nie jest wystarczająco dynamiczny, co jest wynikiem różnych opóźnień legislacyjnych. Inwestorzy wyczekują na dalszy rozwój przepisów, które zostały „wplecione” w nieoficjalnie zawetowaną ustawę wiatrakową z sierpnia bieżącego roku przez prezydenta RP.
Wieloletni rozwój rynku biogazu
Ministerstwo Klimatu i Środowiska szacuje, iż potencjał Polski w produkcji biometanu wynosi około 3,2 miliardów metrów sześciennych rocznie, co stawia nas w szereg krajów z rozwiniętą infrastrukturą biogazową. W gronie tych instalacji znajdują się 178 biogazowni rolniczych, 57 mikroinstalacji o mocy do 50 kW, 93 działające na składowiskach odpadów oraz 102 funkcjonujące w oczyszczalniach ścieków. Z danych Agencji Rynku Energii wynika, że moc zainstalowana wynosi około 320 MW, a roczna produkcja energii elektrycznej z biogazowni osiąga blisko 1,6 TWh.
Przemysł biogazowy i biometanowy w Polsce ma długą historię, sięgającą już dwudziestu lat, jednak tempo tego rozwoju od wielu lat nie jest satysfakcjonujące. Opóźnienia w legislacji oraz w aktach wykonawczych są głównymi przyczynami tego stanu. Artur Zawisza, prezes Unii Pracodawców i Producentów Przemysłu Biogazowego i Biometanowego, zwraca uwagę, że obecnie zainstalowana moc wynosząca jedynie 300 MW w biogazie kogeneracyjnym to zdecydowanie za mało w stosunku do rzeczywistego potencjału bioodpadowego kraju.
Regulacje prawne: kroki ku przyszłości
Podstawy i zasady dotyczące działania biogazowni rolniczych określa ustawa z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii. We wrześniu 2023 roku weszła w życie nowa ustawa, mająca na celu uproszczenie procedur przygotowania oraz realizacji inwestycji w biogazownie rolnicze. Zmiany te miały przyspieszyć proces budowy takich instalacji, ułatwić wydawanie warunków przyłączenia do sieci oraz zwolnić z obowiązków dotyczących zmiany przeznaczenia gruntów, szczególnie w gospodarstwach rolnych o powierzchni nie większej niż 1 ha.
Niemniej jednak, mimo istnienia przepisów regulujących rynek biogazu, istnieją wciąż liczne bariery, które utrudniają rozwój infrastruktury. Jak zauważa Piotr Włodawiec, radca prawny z Kancelarii Prokurent, proces inwestycyjny w przypadku biogazowni rolniczych jest nadal zbyt skomplikowany. Choć mniejsze instalacje, poniżej 0,5 MW, nie wymagają decyzji środowiskowej, to procedury związane z uzyskaniem warunków zabudowy oraz przyłączenia są długotrwałe i złożone, co zniechęca potencjalnych inwestorów.
Przyszłość biogazowni w Polsce: na horyzoncie zmiany?
Rządowe plany dotyczące wsparcia dla biogazowni powyżej 1 MW były częścią nowelizacji przepisów dotyczących odnawialnych źródeł energii, która to jednak została zablokowana przez prezydenta. Pozytywne opinie dotyczące zapisów biometanowych współczesne z ustawą wiatrakową nie były wystarczające, by przeforsować projekt. Zawisza zwraca uwagę, że rozwiązania dotyczące biometanu powinny być procedowane oddzielnie, aby uniknąć mieszania ich z innymi kontrowersyjnymi kwestiami legislacyjnymi.
Wspierające stanowisko Kancelarii Prezydenta dotyczące sektora biometanowego stwarza pewne nadzieje na przyszłość. Pracownicy kancelarii są gotowi do rozważenia alternatywnych projektów biometanowych. Niemniej jednak, proces ten wciąż wymaga zainicjowania działań ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska, co wydaje się kluczowe dla dalszego rozwoju branży. Celem jest zaimplementowanie projektów, które dotyczą jedynie biometanowych regulacji, co mogłoby przyspieszyć ich wprowadzenie w życie.
Wnioski i wyzwania stojące przed sektorem biogazu
Jak twierdzi Zawisza, branża biogazowa potrzebuje zmian legislacyjnych, które byłyby bardziej korzystne dla inwestorów. Szereg barier, takich jak wymóg uzyskania decyzji środowiskowej, skomplikowane procesy budowlane, czy też niekorzystne ceny referencyjne dla biogazu powodują, że wiele inwestycji utknęło w martwym punkcie. Apeluje on o zrównoważenie warunków tak, aby instalacje biogazowe czerpały korzyści z istniejącego potencjału, a także zwraca uwagę na potrzebę rezerwacji mocy dla biogazowni w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym.
Podobnego zdania jest Włodawiec, który twierdzi, że biogazownie i biometanownie powinny być traktowane jako oddzielna kategoria OZE, dostosowana do ich specyfiki i roli, jaką odgrywają w systemie energetycznym kraju. Inwestorzy czekają na impuls do działania, na odblokowanie istniejących przepisów, które mogłyby powiększyć ich zaangażowanie finansowe oraz przyspieszyć rozwój sektora.
W świetle powyższego, kluczowe dla rozwoju biogazowni w Polsce wydaje się stworzenie jasnych, przejrzystych i sprzyjających warunków legislacyjnych, aby Polska mogła w pełni wykorzystać swój ogromny potencjał w produkcji biogazu i biometanu, przyczyniając się tym samym do transformacji energetycznej i ochrony środowiska.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
