W obecnych czasach wojskowa służba zdrowia w Polsce stoi na krawędzi poważnego kryzysu kadrowego, który może mieć daleko idące konsekwencje dla bezpieczeństwa narodowego oraz zdolności obronnych kraju. Zjawisko to ma swoje źródło w wielu czynnikach, w tym w niedostosowanym systemie kształcenia lekarzy wojskowych, trudnych warunkach pracy oraz niewystarczających wynagrodzeniach, które w porównaniu do sektora cywilnego pozostają znacznie mniej atrakcyjne. W kontekście wzrastających zagrożeń międzynarodowych oraz konfliktu zbrojnego za naszą wschodnią granicą, konieczne stają się reformy obejmujące zarówno system edukacji, jak i współpracę pomiędzy placówkami wojskowymi i cywilnymi oraz zwiększenie atrakcyjności służby medycznej w armii.
Z perspektywy ekspertów, problem ten zyskuje na znaczeniu, a trudności, z jakimi boryka się wojskowa służba zdrowia, stanowią poważne zagrożenie dla systemu ochrony zdrowia w armii. Gen. broni prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak, dyrektor Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, zwraca uwagę, że wojna w Ukrainie ukazała, jak istotnym zasobem w czasie kryzysu jest dobrze funkcjonujący system ochrony zdrowia. Rządzący oraz eksperci zajmujący się tematyką ochrony zdrowia dostrzegają, że kluczowym elementem bezpieczeństwa medycznego państwa jest odpowiednie kształcenie lekarzy wojskowych. W Polsce, od likwidacji Wojskowej Akademii Medycznej w 2002 roku, lekarze wojskowi kształceni są na Wydziale Wojskowo-Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, co rodzi pewne komplikacje w kontekście praktycznego przygotowania do służby wojskowej.
Biorąc pod uwagę specyfikę wymogów stawianych przed lekarzami wojskowymi, nie można pominąć problemu, jakim jest kształcenie odbywające się w oderwaniu od struktur wojskowych. W Łodzi, jak zwraca uwagę gen. Gielerak, brakuje klinicznego szpitala wojskowego, co przekłada się na niemożność zdobywania praktycznego doświadczenia w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Takie sytuacje skutkują trudnościami, z jakimi muszą się zmagać absolwenci kształceni w tych warunkach, co potwierdzają statystyki dotyczące odejść lekarzy po ukończeniu studiów lub uzyskaniu specjalizacji. Kwestia ta wymaga pilnego rozwiązania, aby uniknąć marnotrawienia środków inwestowanych w edukację i przygotowanie medyków.
W celu zapewnienia odpowiedniego przygotowania do służby w wojsku, absolwenci powinni odbywać praktyki w warunkach, które uwzględniają realia pracy w trudnych sytuacjach kryzysowych oraz w czasie działań wojennych. Brak takiego doświadczenia prowadzi do niedostatecznego przygotowania do specyficznych wyzwań, jakie niesie ze sobą służba wojskowa. Medycyna wojskowa jest specyficzna i wymaga zrozumienia różnorodnych aspektów, takich jak stres pola walki, medycyna lotnicza, czy zagadnienia związane z medycyną nurkową. Każdy medyk powinien rozumieć te specyfikacje i być gotowym do ich praktycznego użycia w sytuacjach ekstremalnych.
W odpowiedzi na te wyzwania pod koniec stycznia miała miejsce ważna konferencja w Warszawie, podczas której przedstawiciele uczelni i instytucji medycznych zaprezentowali model zintegrowanego kształcenia lekarzy cywilnych i wojskowych. Nowy system, który proponowano, przewiduje ścisłe powiązanie pomiędzy sektorem wojskowym a cywilnym w obszarze medycyny. Zgodnie z koncepcją, system kształcenia powinien wykorzystywać zasoby strukturalne obu sektorów, a także innowacyjne technologie, które mogą znacząco poprawić efektywność systemu ochrony zdrowia w wojsku. Główne cele proponowanych programów edukacyjnych to rozwój umiejętności oceny sytuacyjnej i szybkiego podejmowania decyzji, co jest kluczowe w pracy lekarza wojskowego.
Edukacja lekarzy w Polsce nie skupia się jedynie na aspektach teoretycznych, ale również musi uwzględniać praktyczne aspekt działania w warunkach wojskowych. Współpraca pomiędzy placówkami wojskowymi a cywilnymi na rzecz kształcenia medyków może przynieść wymierne korzyści zarówno dla Sił Zbrojnych, jak i dla społeczeństwa. Uczelnie powinny zainwestować w rozwój technologii związanych z telemedycyną, a także wdrażać nowoczesne rozwiązania, które pozwolą na skuteczniejsze monitorowanie zdrowia w czasie rzeczywistym. Istotnym aspektem jest również zacieśnienie współpracy między uczelniami a szpitalami wojskowymi, aby programy kształcenia były dostosowane do aktualnych potrzeb armii.
Jednak kształcenie medyków wojskowych to tylko jeden z elementów większej układanki. Obecne braki kadrowe w systemie ochrony zdrowia wojska są alarmujące i sięgają od 40 do 60% w zależności od specjalizacji. Dlatego reformy w zakresie kształcenia lekarzy muszą iść w parze z poprawą warunków pracy oraz zwiększeniem wynagrodzeń, aby skutecznie zatrzymać odpływ kadr. Lekarze wojskowi muszą mieć zapewnioną konkurencyjność w porównaniu z sektorem cywilnym, jeśli chodzi o wynagrodzenie, warunki pracy i możliwości rozwoju kariery.
W obliczu wyzwań związanych z wzmocnieniem kadry medycznej w wojsku, niezbędne okazuje się kompleksowe podejście do systemu kształcenia, które nie zakończy się jedynie na etapie uzyskania dyplomu, lecz będzie obejmować także ścieżki rozwoju zawodowego, które będą motywowały młodych lekarzy do dalszej służby w armii. W ten sposób, przez ścisłą współpracę pomiędzy sektorem wojskowym a cywilnym, można w przeciągu pięciu do siedmiu lat znacząco wpłynąć na poprawę sytuacji w systemie kształcenia lekarzy wojskowych.
Podsumowując, problem niedoboru kadr w wojskowej służbie zdrowia w Polsce jest zagadnieniem wymagającym pilnego i kompleksowego podejścia. Szczególnej uwagi wymaga zarówno system kształcenia lekarzy, jak i warunki pracy oraz wynagrodzenia. Tylko poprzez zintegrowane działania można osiągnąć znaczące postępy i stworzyć odpowiednie fundamenty, które zagwarantują Polsce posiadanie wykształconych i zmotywowanych medyków w Siłach Zbrojnych. W przeciwnym razie, obecny kryzys kadrowy z pewnością odbije się negatywnie na bezpieczeństwie narodowym oraz funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia w armii.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
