Przygotowując się do wprowadzenia nowych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, które wejdą w życie 1 marca 2026 roku, warto przyjrzeć się istotnej zmianie w kontekście rozwiązywania sporów budowlanych. Według nowego regulaminu, mediacje staną się pierwszym krokiem w procesie rozwiązania wszelkich sporów tego typu. Sąd, przed przystąpieniem do posiedzenia przygotowawczego czy pierwszej rozprawy, będzie zobowiązany skierować obie strony do mediacji. Eksperci zauważają, że mimo szansy, jakie niesie ze sobą mediacja, wciąż nie jest ona wystarczająco wykorzystywana w polskim systemie prawnym. Czas oczekiwania na rozstrzygnięcie spraw gospodarczych w polskich sądach jest niezwykle długi, sięgający nawet pięciu lat, co dodatkowo podkreśla potrzebę skorzystania z alternatywnych metod rozwiązywania sporów.
### Wyzwania w polskim systemie prawnym
W warszawskich sądach cywilnych i gospodarczych czas oczekiwania na wyrok w dwóch instancjach może wynosić do pięciu lat. W obliczu tak długiego okresu oczekiwania mediacje, które mogą zostać zakończone w zaledwie kilka miesięcy, wydają się atrakcyjną alternatywą. Małgorzata Miszkin-Wojciechowska, radczyni prawna i dyrektorka Centrum Mediacji Lewiatan, wskazuje, że społeczeństwo polskie rzadko korzysta z mediacji, co wynika z braku edukacji w tym zakresie. W mentalności Polaków utrzymuje się przekonanie, że spór należy rozwiązać w sądzie, aby uzyskać potwierdzenie swoich racji. Tego rodzaju podejście prowadzi nie tylko do marnowania czasu i finansów, ale także generuje zbędny stres dla wszystkich zaangażowanych stron.
### Statystyki mediacji w Polsce
Z danych zawartych w Informatorze Statystycznym Wymiaru Sprawiedliwości wynika, że w 2024 roku w sądach powszechnych istniała możliwość zastosowania mediacji w ponad dwóch milionach spraw. Jednak tylko niewielka ich część, zaledwie 1,7%, została skierowana do mediacji. To wskazuje na wyraźną potrzebę zwiększenia świadomości o zaletach mediacji w Polsce. Podobnie jak w przypadku wielu innych aspektów życia społecznego, edukacja odgrywa kluczową rolę w zmianie nastawienia obywateli do alternatywnych metod rozwiązywania sporów.
### Koszty związane z sporami budowlanymi
Mediacje w sprawach budowlanych mogą być szczególnie korzystne z finansowego punktu widzenia. Poszukiwanie biegłego rzeczoznawcy w sprawach budowlanych to złożony i kosztowny proces. W przypadku dużych sporów, związanych na przykład z infrastrukturą, koszty opinii biegłego mogą sięgać nawet 400 tysięcy złotych. Porównując to z kosztami mediacji, które mogą wydawać się ciemniejszą stroną, rozważenie mediacji staje się bardziej opłacalne. W dobie rosnących kosztów prowadzenia spraw sądowych, szybsze i tańsze rozwiązanie w postaci mediacji wydaje się niezwykle kuszącą opcją.
### Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego
Nowelizacja z 5 sierpnia br. wprowadza kluczowy przepis, który zobowiązuje sądy do kierowania stron do mediacji przed posiedzeniem przygotowawczym lub pierwszą rozprawą. Wprowadzenie tego obowiązku ma na celu nie tylko uproszczenie procesu rozwiązywania sporów, ale także zwiększenie atrakcyjności mediacji jako metody, która może przynieść korzyści obu stronom. Warto jednak zauważyć, że takie podejście wymaga odpowiedniej edukacji nie tylko dla samych obywateli, ale także dla pełnomocników, którzy mogą nie zdawać sobie sprawy z korzyści płynących z mediacji.
### Poradnictwo i edukacja jako klucz
Małgorzata Miszkin-Wojciechowska zwraca uwagę na znaczenie roli pełnomocników w procesie mediacji. Wiele osób, które są reprezentowane przez radców prawnych czy adwokatów, nie korzysta z mediacji, ponieważ ich pełnomocnicy nie rozumieją, jak korzystna może być ta metoda. Często pełnomocnicy są przekonani, że sami są w stanie najlepiej pogodzić strony, a jeśli tego nie osiągną, nie ufają innym. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadziło zmiany, które mają na celu edukację zarówno klientów, jak i pełnomocników w zakresie korzyści i skuteczności mediacji.
### Przyszłość mediacji w Polsce
Wprowadzenie obowiązkowego kierowania spraw do mediacji daje nadzieję na wzrost tego rodzaju rozwiązań w Polsce. Chociaż konieczne jest pokonanie wielu barier, zarówno społecznych, jak i edukacyjnych, to przyszłość mediacji prezentuje się obiecująco. Kluczowym krokiem w kierunku jej popularyzacji będzie zwiększenie świadomości o korzyściach płynących z mediacji, jak również edukacja prawników, aby mieli pełne zrozumienie tego procesu oraz umieli skutecznie doradzać swoim klientom.
### Podsumowanie
Reformy wprowadzane w polskim prawodawstwie cywilnym, w tym obowiązek kierowania do mediacji, mogą przynieść znaczące zmiany w sposobie rozwiązywania sporów budowlanych i gospodarczych w Polsce. Choć droga do pełnej akceptacji mediacji jako pierwszego kroku do rozwiązania konfliktów jest jeszcze daleka, to działania podejmowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz organizacje mediacyjne mogą stanowić poważny krok ku bardziej efektywnemu, szybszemu i mniej kosztownemu procesowi rozwiązywania sporów. Współpraca między pełnomocnikami, mediami a systemem sądowniczym może być kluczem do ukształtowania przyszłości, w której mediacja stanie się integralną częścią polskiego wymiaru sprawiedliwości.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
