Edukacja obywatelska w polskich szkołach: Nowa era nauczania
W dniu 1 września 2025 roku w polskich szkołach ponadpodstawowych zainauguruje swoje urzędowanie nowy przedmiot: edukacja obywatelska. To innowacyjne podejście ma na celu przygotowanie młodych ludzi do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym. Podstawą nowego programu nauczania jest założenie, że nauka powinna być praktyczna i angażująca, przyczyniając się do wzrostu świadomości obywatelskiej uczniów. Istotnym elementem tego przedmiotu jest zupełnie nowe podejście do nauczania, które wychodzi poza tradycyjne metody wykładowe – uczniowie będą uczestniczyć nie tylko w lekcjach teoretycznych, ale także aktywnie zaangażują się w różnorodne działania obywatelskie oraz projekty badawcze lub społeczne.
Nowy przedmiot w polskim systemie edukacji
Edukacja obywatelska zostanie wprowadzona w roku szkolnym 2025/2026 zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji, które zostało wydane 6 marca 2025 roku. Przedmiot ten będzie nauczany nie tylko w liceach ogólnokształcących, ale także w technikach, liceach dla dorosłych oraz w branżowych szkołach I stopnia. Bardzo ważnym elementem rozwoju tego programu było zaangażowanie zespołu ekspertów pod przewodnictwem Jędrzeja Witkowskiego, prezesa Centrum Edukacji Obywatelskiej, który czuwał nad stworzeniem podstawy programowej.
Cele edukacji obywatelskiej
Celem edukacji obywatelskiej jest przygotowanie młodych ludzi do świadomego i zaangażowanego uczestnictwa w życiu społecznym. Jak podkreśla Jędrzej Witkowski: „Aby angażować się jako świadomi obywatele, potrzebują oni przede wszystkim wiedzy, która pozwoli im zrozumieć otaczający ich świat społeczny.” Uczniowie mają nabyć umiejętności niezbędne do działania w społeczeństwie oraz rozwijać poczucie sprawczości, które umożliwi im podejmowanie odpowiedzialnych decyzji.
Praktyczne podejście do nauczania
Najważniejszym wyróżnikiem nowego przedmiotu będzie praktyczne podejście do nauczania. Obok tradycyjnego przyswajania wiedzy, edukacja obywatelska kładzie nacisk na działania praktyczne, które umożliwiają uczniom realne zaangażowanie w ważne dla nich sprawy. Przykłady aktów obywatelskich to organizowanie wydarzeń rocznicowych, pisanie petycji, a także kandydowanie w wyborach do samorządu uczniowskiego. Wytworzenie takich doświadczeń ma na celu nie tylko zaangażowanie najaktywniejszych uczniów, ale także umożliwienie każdemu uczniowi zrozumienie istoty obywatelskiej pracy.
Metody aktywizujące uczniów
W programie edukacji obywatelskiej istotną rolę odgrywają metody aktywizujące. Zaleca się realizację projektów edukacyjnych, które mają charakter badawczy lub społeczny. Edukacja obywatelska wymaga, aby uczniowie podejmowali działania w grupach, opracowując cele, harmonogram działalności oraz podział zadań. Na koniec projektu uczniowie powinni mieć okazję przedstawić rezultaty swojej pracy, co dodatkowo podkreśla wartość współpracy i zaangażowania.
Realizacja godzin lekcyjnych
Przedmiot edukacja obywatelska będzie realizowany w wymiarze dwóch godzin tygodniowo w II klasie oraz jednej godziny w III klasie liceum ogólnokształcącego. W technikum przedmiot ten będzie nauczany w wymiarze jednej godziny tygodniowo w każdej klasie. Takie rozplanowanie godzin ma na celu zapewnienie studentom odpowiedniej ilości czasu na praktyczne działania oraz poznawanie teorii.
Ocena osiągnięć uczniów
Podobnie jak w przypadku innych przedmiotów nauczanych w szkołach, edukacja obywatelska będzie oceniana na koniec półrocza i roku szkolnego. Nauczyciele będą oceniać uczniów w skali od 1 do 6, jednak że zaleca się także uwzględnianie aspektów praktycznych, które uczniowie zdobyli podczas działań obywatelskich i projektów edukacyjnych. Ważne jest, aby nauczyciele byli otwarci na różne formy oceniania, takie jak ocena kształtująca czy samoocena, co może przynieść wiele korzyści.
Podzielone opinie nauczycieli
Opinie nauczycieli na temat nowego przedmiotu są bądź pozytywne, bądź sceptyczne. Z jednej strony, nauczyciele, którzy dotychczas prowadziły podobne działania, są zadowoleni, że teraz będą one elementem głównego nurtu edukacji. Z drugiej strony, istnieje grupa nauczycieli obawiających się, że wprowadzenie praktycznych działań może generować dodatkowy stres i obowiązki. Centrum Edukacji Obywatelskiej pracuje nad wsparciem dla nauczycieli, aby uczynić implementację programu jak najbardziej komfortową.
Współpraca ze społecznością lokalną
Edukacja obywatelska wymaga współpracy z instytucjami lokalnymi oraz organizacjami pozarządowymi. Obecność uczniów w tych instytucjach jest istotna, ponieważ młodzi ludzie, choć często niepełnoletni, są pełnoprawnymi obywatelami. Współpraca z lokalnymi organizacjami, takimi jak OSP, PCK, czy domy kultury, ma na celu przekonanie ich do traktowania młodzieży jako równorzędnych partnerów w dialogu społecznym.
Podsumowanie
Edukacja obywatelska w polskich szkołach ponadpodstawowych to krok w stronę nowoczesnej i odpowiedzialnej edukacji, która ma na celu wychowanie świadomego obywatela. Praktyczne podejście oraz zaangażowanie w działania społeczne to kluczowe elementy programu, które mają szansę na pozytywną zmianę w podejściu młodzieży do życia społecznego. Warto zainwestować czas i energię w rozwój kompetencji obywatelskich, aby młodzi ludzie czuli się odpowiedzialni za otaczający ich świat i byli gotowi pełnić aktywną rolę w swojej społeczności. Edukacja obywatelska, jako nowa dyscyplina nauczania, otwiera drzwi do zrozumienia istoty obywatelstwa, dając uczniom narzędzia do efektywnego działania i realnego wpływu na otaczającą ich rzeczywistość.
Źródło: Agencja Informacyjna NEWSERIA
